Στάδιο Γουέμπλεϊ

Το 1880, το πάρκο του Γουέμπλεϊ είχε γήπεδα ποδοσφαίρου και κρίκετ, στίβο, σιντριβάνια, τεχνητούς καταρράκτες, πεζόδρομους και πολλούς κήπους.

Το 1889, ο πρόεδρος του μητροπολιτικού σιδηροδρόμου, Σερ Έντουαρντ Γουάτκιν, αποφάσισε να κατασκευάσει έναν πύργο 350 μέτρων. Επιθυμούσε τη κατασκευή ενός πύργου παρόμοιου με τον Πύργο του Άιφελ στο Παρίσι, αλλά με μεγαλύτερο ύψος και ομορφότερο.

Λόγω όμως ξαφνικής έλλειψης χρημάτων, το σχέδιο εγκαταλείφθηκε, αφού ο πύργος είχε φτάσει το ύψος των 61 μέτρων. Το κτίσμα αποτελούσε αξιοθέατο έως το 1907, οπότε και κατεδαφίστηκε.

Το 1918, σχεδιάστηκε από την κυβέρνηση να κατασκευαστεί ένας εκθεσιακός χώρος, ο οποίος θα περιλάμβανε ένα στάδιο στο κέντρο του. Το Γουέμπλεϊ επιλέχθηκε σαν η καταλληλότερη τοποθεσία. Ο εκθεσιακός χώρος περιλάμβανε 219 στρέμματα.

Το στάδιο χτίσθηκε στην περιοχή ακριβώς όπου είχε κατασκευαστεί ο πύργος. Το στάδιο ονομαστικέ αρχικά Αυτοκρατορικό. Σχεδιάστηκε από τους αρχιτέκτονες Σερ Τζον Σίμποου και Μάξγουελ Άγιερτον και κατασκευάστηκε από τον μηχανικό Σερ Όουεν Ουίλιαμς.

Οι συντελεστές της κατασκευής προτιμήθηκαν λόγο της προτίμησης τους προς το σκυρόδεμα. Χρειάστηκαν 300 μέρες για την κατασκευή του και κόστισε 750.000 λίρες. Χρησιμοποιήθηκαν 25.000 τόνοι σκυροδέματος 1000 τόνοι ατσαλιού και μισό εκατομμύριο πριτσίνια.

Οι δύο τετράγωνοι πύργοι είχαν ύψος 126 πόδια ο καθένας. Οι χρησιμοποίηση σκυροδέματος στο Γουέμπλεϊ αποτελούσε καινοτομία για την εποχή κατασκευής του. Η χωρητικότητα του σταδίου ήταν αρχικά 125.000 θεατών, από τους οποίους οι 30.000 καθιστοί.

Πριν ανοίξει προς το κοινό, οι κερκίδες του ελέχθησαν από στρατιώτες, που βημάτιζαν συγχρονισμένα σημειωτόν σε κλειστό σχηματισμό. Ο εκθεσιακός χώρος περιείχε σιντριβάνια, λίμνες, κήπους και εκατοντάδες περίπτερα εκθετών.

Εγκαινιάσθηκε από τον Βασιλιά Γεώργιο Ε' στις 23 Απριλίου 1924. Όταν μίλησε στα εγκαίνια, ήταν η πρώτη φορά που ένα μονάρχης ακουγόταν στο ραδιόφωνο. Στην αρχή της λειτουργίας του χρησιμοποιούνταν για περιστασιακές αθλητικές συναντήσεις. Αργότερα καθιερώθηκε σαν το μόνιμο γήπεδο διεξαγωγής του τελικού κυπέλλου Αγγλίας. Μέσα σε δύο χρόνια, 27 εκατομμύρια επισκέφτηκαν τους εκθεσιακούς χώρους και 4.500.000 το αυτοκρατορικό στάδιο.

Το πρώτο μεγάλο γεγονός έγινε το 1923 κατά τον τελικό κυπέλλου Αγγλίας. Στον τελικό κυπέλλου έπαιξε η Μπόλτον Γουάντερερς με την Γουέστχαμ Γιουνάιτεντ. Ήταν η πρώτη και τελευταία φορά που τα εισιτήρια δόθηκαν και πληρώθηκαν στις θύρες.

Η επίσημη προσέλευση είχε εκτιμηθεί να είναι 126.000 φίλαθλοι, όμως πάνω από 200.000 συσσωρεύθηκαν στις κερκίδες και στον αγωνιστικό χώρο. Αρχικά, φαινόταν ότι ο αγώνας δεν θα λάμβανε χώρα, αλλά ο έφιππος αστυνομικός Τζορτζ Σκόρεϊ με το άσπρο άλογο του έσπρωξε το πλήθος έξω από τον αγωνιστικό χώρο. Όμως και η ταυτόχρονη εμφάνιση του βασιλιά Γεωργίου Ε' ηρέμησε τα πλήθη.

Η Bolton Wanderers νίκησε με 2-0 την Westham United. Το 1948 χρησιμοποιήθηκε για τους ολυμπιακούς αγώνες. Ο αγωνιστικός χώρος ήταν υπερυψωμένος κατά 25 εκατοστά στο κέντρο του γηπέδου και έτσι το στέγνωμα του ήταν γρηγορότερο και τα νερά δεν λίμναζαν. Οι προβολείς προστέθηκαν το 1955.

Ο ηλεκτρονικός πίνακας αποτελεσμάτων και η οροφή από αλουμίνιο και γυαλί κατασκευάστηκαν το 1963. Οι δίδυμοι πύργοι ήταν από την εποχή που κατασκευάστηκαν.

Το αυτοκρατορικό στάδιο μετονομάστηκε σε Γουέμπλεϊ τα τέλη της δεκαετίας του ’70. Ο Πελέ είχε περιγράψει το Γουέμπλεϊ σαν τον ναό του ποδοσφαίρου. Στις 30 Ιουλίου 1966, ο Μπόμπι Μουρ σήκωσε στο στάδιο το παγκόσμιο κύπελλο ποδοσφαίρου.

Η Μεγάλη Βρετανία νίκησε την Γερμανία με 4-2. Στις 2 Ιουνίου 1971 έγινε στο Γουέμπλεϊ ο τελικός κυπέλλου πρωταθλητριών Ευρώπης μεταξύ Άγιαξ και Παναθηναϊκού. Ο Παναθηναϊκός μετά τις νίκες εναντίον της Σλόβαν Μπρατισλάβας και της Έβερτον, ήρθε αντιμέτωπος με τον Άγιαξ του Ρίνους Μίχελς.

Ηττήθηκε με γκολ του Βαν Ντακ στο 5΄ και αυτογκόλ του Καψή στο 87΄. Το 1996 ήταν το κεντρικό γήπεδο του Euro '96. To 1988 o Μάικλ Τζάκσον συγκέντρωσε 504.000 θεατές μέσα σε εφτά συναυλίες του.

Κάθε χρόνο ο τελικός κυπέλλου Αγγλίας γίνεται στο Γουέμπλεϊ. Η προχωρημένη ηλικία του και η απαρχαιωμένες εγκαταστάσεις του δημιουργούσαν διλήμματα για την επιπλέον λειτουργία του. 

Πολλοί θεατές είχαν άσχημη θέα λόγω τον υποστυλωμάτων της στέγης. Χρειάζονταν μεγαλύτεροι χώροι υποδοχής των θεατών, καλύτερα αποδυτήρια και μεγαλύτερα κυλικεία.

Το 1995, το Βρετανικό Συμβούλιο Αθλητισμού έθεσε το ζήτημα της αντικατάστασής του. Αποφασίστηκε να ξοδευτούν 250 εκατομμύρια λίρες για την ανακατασκευή του. Οι δίδυμοι πύργοι που έχουν δώσει ταυτότητα στο στάδιο, κατεδαφίστηκαν ύστερα από έντονες οικονομικές και τεχνικές δυσκολίες.

Το νέο στάδιο είναι τόσο μεγάλο που θα σκέπαζε τους δίδυμους πύργους. Το κόστος μετακίνησης τους ξεπερνούσε τα 20 εκατομμύρια λίρες. Οι πύργοι ήταν φτιαγμένοι από οπλισμένο σκυρόδεμα, γι' αυτό και δεν μπορούσαν να συναρμολογηθούν ξανά. Σε μερικά σημεία το σκυρόδεμα είχε πάχος 2 ίντσες.

Ακόμα και αν μετακινούνταν δεν θα ήταν ορατοί μέσα στο γήπεδο. Οι βραβευμένοι αρχιτέκτονες Φόστερ και Πάρτενς σχεδίασαν το μελλοντικό στάδιο του Γουέμπλεϊ. Η κατασκευή του νέου σταδίου έγινε με σεβασμό προς το περιβάλλον. Τέσσερις κολόνες των 137 μέτρων στηρίζουν την σκεπή. Χρησιμοποιούνται 23 κυλιόμενες σκάλες για την άνοδο των θεατών στις κερκίδες.

Η στέγη είναι κινούμενη και κλείνει μέσα σε 15 λεπτά προστατεύοντας όλους τους θεατές. 478 κυλικεία έχουν ικανότητα εξυπηρέτησης 40.000 θεατών σε ελάχιστο χρόνο, ενώ δεν λείπουν και 13 εστιατόρια με 2.000 καθίσματα συνολικά. Έχει χτιστεί ξενοδοχείο εντός του γηπέδου με θέα προς τον αγωνιστικό χώρο, χωρητικότητας 200 κρεβατιών. Προηγμένοι ηλεκτρονικοί υπολογιστές έχουν επεξεργαστεί την ακουστικότητα του σταδίου. Οι θέσεις για άτομα με ειδικές ανάγκες αυξάνονται από 160 σε 400.

Οι τουαλέτες από 160 συνολικά σε 960 ανδρικές και 995 γυναικείες. Οπτικές ίνες θα απλωθούν σε όλα τα σημεία του επιτρέποντας την εγκατάσταση της νεώτερης τηλεματικής τεχνολογίας. Προς το γήπεδο υπάρχει εξαιρετικό οδικό δίκτυο και ο υπόγειος είναι ικανός να μεταφέρει προς το στάδιο και από αυτό πάνω από 50.000 επιβάτες την ώρα. 

Στο Γουέμπλεϊ έγινε το 2003 το παγκόσμιο πρωτάθλημα στίβου, και το 2012 θα γίνουν εκεί οι Ολυμπιακοί Αγώνες του Λονδίνου.

Μέσω της κατασκευής του αυτοκρατορικού σταδίου του Γουέμπλεϊ, έγινε προσπάθεια να επιβεβαιωθεί η παρουσία και η δύναμη της βρετανικής αυτοκρατορίας. Το στάδιο είναι συνώνυμο του Αγγλικού ποδοσφαίρου και τις Αγγλικής κουλτούρας.