Navi Voice

Η καθηγήτρια Βυζαντινής Ιστορίας κυρία Αθηνά Κόλια-Δερμιτζάκη παρουσιάζει τον απολογισμό της δραματικής απογύμνωσης της Κωνσταντινούπολης από τους θησαυρούς της, και την καταστροφή της Πόλης από τους Σταυροφόρους το 1204.

Τα τέσσερα επιχρυσωμένα άλογα του Ιπποδρόμου της Κωνσταντινούπολης κοσμούν σήμερα μετά το πλιάτσικο την εκκλησία του Αγίου Μάρκου στη Βενετία

«...Έβλεπε κανείς όχι μόνον τις ιερές εικόνες του Χριστού να θραύονται με αξίνες και να ρίπτονται στο χώμα και τα στολίδια τους να αποσπώνται χωρίς φειδώ και προσοχή και να ρίχνονται στη φωτιά, αλλά και τα σεπτά και πανάγια σκεύη να αρπάζονται με θράσος από τους ναούς, να ρίχνονται στη φωτιά και να παρέχονται στα εχθρικά στρατεύματα ως απλός άργυρος και χρυσός».

Αυτόπτης μάρτυρας των γεγονότων της λεηλασίας της Κωνσταντινούπολης από τους Σταυροφόρους το 1204, ο Νικήτας Χωνιάτης, ιστορικός της αλώσεως της πόλης, περιγράφει με λεπτομέρεια τις δραματικές σκηνές της απογύμνωσης της Βασιλεύουσας από τους θησαυρούς της.

Μιλάει για όσα χάθηκαν διά παντός αλλά και για εκείνα που όδευσαν προς τη Δύση. Για τα χρυσά «βαρυτάλαντα» έπιπλα και τις αργυρές λυχνίες της Αγίας Σοφίας που μετατράπηκαν σε άμορφη μάζα από τη φωτιά μαζί με την ολόχρυση και στολισμένη με πολύτιμες πέτρες Αγία Τράπεζα που τεμαχίστηκε και διανεμήθηκε στους λαφυραγωγούς. Αλλά και για εκείνα - ιερά λείψανα και θρησκευτικοί θησαυροί, καθώς και έργα τέχνης - τα οποία μετά τη διανομή της λείας έφθασαν στη Βενετία, στη Γαλλία, στη Γερμανία.

Στο όνομα του Πάπα

Οκτακόσια εννέα χρόνια εφέτος από εκείνη τη 13η Απριλίου του 1204, όταν οι Φράγκοι και Φλαμανδοί στην πλειονότητά τους, αλλά και Γερμανοί, Λομβαρδοί, Tοσκάνoι και φυσικά Βενετοί που αποτελούσαν το σώμα της Δ΄ Σταυροφορίας κατελάμβαναν και λεηλατούσαν την Κωνσταντινούπολη, στο όνομα του Πάπα Ιννοκέντιου Γ΄ και σε παρέκκλιση της πορείας τους προς τους Αγίους Τόπους, επωφελούμενοι από τις εσωτερικές διαμάχες και τις δυναστικές έριδες στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία.

Η Δ΄ Σταυροφορία υπήρξε καταλυτική για τη μετέπειτα εξέλιξη της ιστορίας αλλά πέρα από τις πολιτικές συνέπειές της, που θα μετρούνταν για αιώνες, οι πολιτιστικές εξακολουθούν να υφίστανται και σήμερα, εδραιωμένες προ πολλού από το δίκαιο του κατακτητή. «Η Κωνσταντινούπολη άδειασε από κάθε πλούτο δημόσιο, ιδιωτικό και εκκλησιαστικό» λέει η επίκουρη καθηγήτρια Βυζαντινής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, κυρία Αθηνά Κόλια-Δερμιτζάκη.

Η δική της επιστημονική αναφορά στη «Λεηλασία και μεταφορά κινητών και πολιτισμικών αγαθών στη Δύση», προϊόν έρευνας στο θέμα, αποτελεί μια συνοπτική πλην πλήρη καταγραφή όχι μόνο των σπουδαιότερων έργων τέχνης και κειμηλίων, που άλλα καταστράφηκαν και τα περισσότερα έγιναν λεία των Σταυροφόρων-κατακτητών, αλλά κυρίως των συνθηκών κάτω από τις οποίες έγινε η διαρπαγή τους, με τις μαρτυρίες των ιστορικών της εποχής και των πρωταγωνιστών των γεγονότων.

Έργα τέχνης στην πυρά

Τα τέσσερα επιχρυσωμένα άλογα του Ιπποδρόμου της Κωνσταντινούπολης, τμήμα του μεριδίου από τα λάφυρα που έλαβαν οι Βενετοί και κοσμούν σήμερα την εκκλησία του Αγίου Μάρκου, είναι τα μόνα που διασώθηκαν από τη φωτιά όπου είχαν παραδοθεί για λιώσιμο τα περίφημα γλυπτά συμπλέγματα του Ιπποδρόμου. (Τα άλογα, τα οποία έσερναν ένα τέθριππο άρμα, έχουν ταυτιστεί με το τέθριππο του Ηλίου του Λυσίππου, το οποίο οι Ρόδιοι είχαν αναθέσει στους Δελφούς για τη νίκη τους επί του Δημητρίου Πολιορκητού το 305 π.X.)

Ένα ρουμπίνι που «μπορούσε να φωτίσει ολόκληρο το παλάτι με την κοκκινωπή λάμψη του», όπως περιγράφεται, πολύτιμο πετράδι, το οποίο ταυτίζεται πιθανότατα με αυτό που κατά τη μαρτυρία του Ιωάννη Κίνναμου φορούσε ο Μανουήλ Κομνηνός όταν το 1159 υποδεχόταν στην Κωνσταντινούπολη τον τούρκο σουλτάνο Κιλίτζ Αρσλάν, έφθασε ως δώρο στον Φίλιππο-Αύγουστο της Γαλλίας (μαζί με λείψανα του Αγίου Φιλίππου, έναν σταυρό εξαιρετικής τέχνης και δύο αυτοκρατορικά ενδύματα) από τον Βαλδουίνο B΄ της Φλάνδρας.

Ακόμη, «Τα πολυτιμότερα κειμήλια του θρόνου, μεταξύ των οποίων τον Ακάνθινο Στέφανο, τον Τίμιο Σταυρό, τη Λόγχη και το Σπόγγο, τα εξαγόρασε ο Λουδοβίκος ο Ευσεβής από τους Βενετούς στους οποίους τα είχε παραχωρήσει ο Βαλδουίνος B΄ ως ενέχυρο» αναφέρει η κυρία Αθηνά Κόλια-Δερμιτζάκη.

Η αρπαγή συνεχίζεται

«Από τότε που χτίσθηκε ο κόσμος δεν πάρθηκαν τόσα λάφυρα από μία και μόνο πόλη» κατέλειπε ο Γοδεφρείδος ο μαρεσάλης της Καμπανίας. Αν και η μετακίνηση έργων τέχνης και γενικότερα πολιτιστικών αγαθών της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας εξακολούθησε καθ' όλη τη διάρκεια της Λατινικής Αυτοκρατορίας στην Κωνσταντινούπολη, ως το 1261 δηλαδή, όπως επισημαίνει η ερευνήτρια. Για να προσθέσει επίσης μία ακόμη παρατήρηση σχετικά με τα κριτήρια που οδήγησαν ειδικά τους Βενετούς στην επιλογή συγκεκριμένων λαφύρων: «Οι Βενετοί επεδίωξαν να κάνουν μια προπαγανδιστική χρήση των λαφύρων» λέει.

«Περνώντας στα δικά τους χέρια τα θρησκευτικά κειμήλια, τα οποία εξέφραζαν την απορρέουσα από τη θεία πρόνοια ισχύ των βασιλέων της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και την ιδιότητά τους ως επικεφαλής του χριστιανικού κόσμου, ήταν σαν να ήθελαν να εμφανιστούν ως διάδοχοί της, καλλιεργώντας την ιδέα της μεταφοράς της δικαιοδοσίας και του μεγαλείου της στη Βενετική Δημοκρατία, και δικαιολογώντας όμως την κατοχή των εδαφών του Βυζαντίου ως αποτέλεσμα της θείας βούλησης» συμπληρώνει.

Παρόμοια τάση, αν και σε μικρότερο βαθμό, επέδειξαν και οι Φράγκοι ηγεμόνες, με τον Λουδοβίκο τον Ευσεβή να συγκεντρώνει τα 22 ιερότερα λείψανα της χριστιανοσύνης, τα οποία ως την άλωση ανήκαν στον βυζαντινό αυτοκράτορα και φυλάσσονταν στους χώρους του ιερού παλατίου.

Τεράστια απώλεια για την τέχνη

Η διανομή των γαιών και των λαφύρων, η partitio Romaniae, είχε αποφασιστεί από τους ηγέτες των Σταυροφόρων και των Βενετών πριν από την τελική επίθεση, τον Μάρτιο του 1204. Και άλλωστε η λεηλασία του πλούτου της Κωνσταντινούπολης είχε αρχίσει πολύ πριν από τις 13 Απριλίου ενώ διήρκεσε και μήνες αργότερα. Στην καταστροφή της πόλης συνέβαλαν πολύ και οι τρεις μεγάλες πυρκαϊές που οφείλονταν σε εμπρησμό, ενώ τεράστια απώλεια για την τέχνη ήταν η καταστροφή σημαντικού αριθμού χάλκινων αγαλμάτων και συμπλεγμάτων, τα οποία οι νέοι κύριοι της Αυτοκρατορίας τεμάχισαν και έλιωσαν για να τα μετατρέψουν σε νομίσματα.

Χάρη στον Νικήτα Χωνιάτη και πάλι, γίνονται γνωστά 18 τέτοια έργα της κλασικής αρχαιότητας τα οποία είχαν μεταφερθεί στην Κωνσταντινούπολη για να την κοσμήσουν αλλά χάθηκαν για πάντα. Ανάμεσά τους η πολύχαλκος Ήρα (για τη μεταφορά της κεφαλής της και μόνο στο χυτήριο απαιτήθηκε άμαξα με τέσσερα βόδια), ο Πάρις που παρέδιδε το μήλο στην Αφροδίτη, ένας ανεμοδείκτης - το «Ανεμοδούλιον» - με γυναικεία μορφή στην κορυφή του και βάση στην οποία απεικονίζονταν γυμνοί Έρωτες και παραστάσεις από τη φύση, ο Ηρακλής, έργο που αποδίδεται στον Λύσιππο και βρισκόταν στον Ιππόδρομο, ο όνος με τον οδηγό του που είχε στήσει ο Ιούλιος Καίσαρ στο Άκτιο, αλλά και η ωραία Ελένη.

Η αναφορά σε αυτά είναι άλλωστε ενδεικτική και μόνο. Σύμφωνα με ομολογία του Βιλλαρδουίνου, «τα λάφυρα ήταν τόσο πολλά που κανείς δεν ήξερε να πει πόσα, χρυσάφι και ασήμι και σκεύη και πολύτιμα πετράδια και μετάξια και γούνινα φορέματα από γκρίζο σκίουρο και από ερμίνα και όλα τα ακριβά πράγματα που βρέθηκαν ποτέ στη γη».

Τη νύχτα της 12ης προς τη 13η, όταν γίνεται η τελική επίθεση των Σταυροφόρων, ο διαμελισμός της Αυτοκρατορίας θα είναι γεγονός. Και οι κατακτητές θα λάβουν ως δικαιούχοι τον αναλογούντα κλήρο, γράφοντας την αρχή του τέλους για τον Βυζαντινό κόσμο.

Η κυπριακή τραγωδία δεν ξεκίνησε με την τουρκική εισβολή, προκύπτοντας εκ του μηδενός. Με αφορμή τη συμπλήρωση 39 χρόνων από την Τουρκική εισβολή στην Κύπρο (20 Ιουλίου του 1974) αξίζει να ανατρέξουμε στα γεγονότα που οδήγησαν στην τραγωδία...

Στις 15 Ιουλίου του 1974, γύρω στις 8.15`, από το στρατόπεδο της Κοκκινοτριμιθιάς, τανκς έκαναν την εμφάνισή τους, με κατευθύνσεις το Προεδρικό Μέγαρο, το κτίριο Τηλεπικοινωνιών και το κτίριο της Αρχιεπισκοπής. Τα τανκς συνήθιζαν να βγαίνουν καθημερινά στους δρόμους για να πραγματοποιήσουν ασκήσεις, όμως αυτή τη φορά τα πράγματα θα έπαιρναν ήταν τελείως διαφορετική τροπή. Δεν πέρασε πολύ ώρα από την εμφάνιση των τεθωρακισμένων και οι πυροβολισμοί που ακούγονταν από διάφορα σημεία προκάλεσαν αναταραχή σε ολόκληρη την κυπριακή πρωτεύουσα.

Εκείνη την ώρα, ο Μακάριος υποδεχόταν στο Προεδρικό Μέγαρο Έλληνες μαθητές από σχολεία της Αλεξάνδρειας και προτού αρχίσει η τελετή υποδοχής, τα άρματα μάχης, που είχαν φτάσει απέξω, άρχισαν να βάλλουν κατά του Προεδρικού Μεγάρου. Στόχος εκτός από το Μέγαρο της Αρχιεπισκοπής, ήταν το κτίριο των Τηλεπικοινωνιών, το Αρχηγείο της αστυνομίας, το στρατόπεδο του εφεδρικού σώματος και το Ραδιοφωνικό Ίδρυμα Κύπρου (ΡΙΚ), ενώ άνδρες της ΕΛΔΥΚ επιτέθηκαν στον Αερολιμένα της Λευκωσίας. Η αντίσταση που εκδηλώθηκε ήταν έντονη αλλά όχι τόση ώστε να υπερισχύσει των πραξικοπηματιών.

Έτσι, μετά από δύο ώρες περίπου, η Λευκωσία ανήκε πια στη Χούντα και η θέση του προέδρου στο Νίκο Σαμψών. Το γεγονός αυτό επιβεβαιώθηκε αργότερα εκείνο το πρωί με τη μετάδοση της παρακάτω ανακοίνωσης: «Σήμερον την πρωίαν, η Εθνική Φρουρά επενέβη διά να σταματήση τον αδελφοκτόνον πόλεμον. Η Εθνική Φρουρά είναι την στιγμήν αυτήν κυρία της καταστάσεως. Ο Μακάριος είναι νεκρός». Βέβαια, ο Μακάριος είχε προλάβει να διαφύγει στην Πάφο απ' όπου, σ' έναν τοπικό ραδιοσταθμό που, ενώ λειτουργούσε ως λήψεως, τον έκαναν και αναμεταδόσεως, απηύθυνε διάγγελμα προς τον κυπριακό λαό.

Εν τω μεταξύ, μεγάλη στρατιωτική δύναμη από τη χούντα στη Λευκωσία, διατεταγμένη από την Αθήνα, ξεκίνησε για την Πάφο. Την άλλη μέρα ελικόπτερο της Ειρηνευτικής Δυνάμεως των Ηνωμένων Εθνών στην Κύπρο μετέφερε τον Μακάριο στη βρετανική στρατιωτική βάση της Επισκοπής, κοντά στη Λεμεσό, και από εκεί ένα στρατιωτικό αεροπλάνο τον πήγε στη Μάλτα. Από εκεί, στην Αγγλία και στην Αμερική. Ο Μακάριος επέστρεψε στην Κύπρο στις 7 Δεκεμβρίου 1974, χωρίς αντιπραξικόπημα, χωρίς καμιά βίαιη αντενέργεια, και ανέλαβε τα καθήκοντά του.

Οι καταθέσεις των πρωταγωνιστών του πραξικοπήματος στην επιτροπή της Βουλής, αποκάλυψαν ότι η χούντα των Αθηνών είχε αποφασίσει, τουλάχιστον, από τις αρχές του 1974 την πραξικοπηματική ανατροπή του Μακαρίου με πρωτοβουλία του αόρατου δικτάτορα Δ. Ιωαννίδη. Σκοπός των δικτατόρων Σαμψών και Ιωαννίδη ήταν η απαλοιφή του τουρκοκυπριακού στοιχείου και η άμεση προσάρτηση της Κύπρου στην Ελλάδα. Το πραξικόπημα πυροδοτεί ταυτόχρονα εξελίξεις στην Άγκυρα που εμφανίζεται αποφασισμένη να αναλάβει στρατιωτική δράση εις βάρος της Κύπρου.

Παρά τις παραινέσεις του Βρετανού ομολόγου του, Χάρολντ Ουίλσον, και του υπουργού Εξωτερικών, Τζέιμς Κάλαχαν, ο τούρκος πρωθυπουργός Μπουλέντ Ετζεβίτ βλέπει ως μόνη λύση την εισβολή στην Κύπρο. Ο έκτακτος απεσταλμένος του αμερικανού υπουργού εξωτερικών, Κίσινγκερ, υφυπουργός εξωτερικών, Τζο Σίσκο, προσπαθεί με συνεχείς διαβουλεύσεις μεταξύ Λονδίνου - Άγκυρας και Αθηνών, να αποτρέψει τα χειρότερα, αλλά αποτυγχάνει.

Έτσι φτάνουμε στο πρωί της 20ης Ιουλίου του 1974.Ο κυπριακός ουρανός σκοτεινιάζει από τα στρατιωτικά αεροσκάφη της Τουρκίας και τους αλεξιπτωτιστές που πέφτουν μαζικά. Παράλληλα, δυνάμεις πεζικού της Τουρκίας αποβιβάζονται στις παραλίες της Κερύνειας. Ο «Αττίλας» βρισκόταν στην Κύπρο για να γράψει το τέλος του προοιμίου μιας τραγωδίας που συνεχίζεται μέχρι σήμερα...

Στις 13 Ιουλίου του 1925 ο δικτάτορας Θεόδωρος Πάγκαλος, παππούς του αντιπροέδρου επί κυβέρνησης Γιώργου Παπανδρέου, προχώρησε στην κατάργηση της ελευθερίας του Τύπου.

Ο Τύπος τέθηκε υπό ισχυρό καθεστώς λογοκρισίας, ενώ δεν ήταν λίγοι οι δημοσιογράφοι που συνελήφθησαν και φυλακίστηκαν, όπως ο Κύρος Κύρου, διευθυντής της εφημερίδας «Εστία» και ο δημοσιογράφος Γεώργιος Βεντήρης.

Είναι ενδεικτικό ότι, κατά τη διάρκεια της δικτατορίας του απαγορεύθηκε η λειτουργία των εφημερίδων «Καθημερινή» και «Ριζοσπάστης».

Παράλληλα, υπήρξαν μαζικές διώξεις και εκτοπισμοί πολιτικών του αντιπάλων, όπως οι Ιωάννης Μεταξάς, Αλέξανδρος Παπαναστασίου, Νικόλαος Πλαστήρας, Γεώργιος Παπανδρέου, οι ενώ το νεοσύστατο ΚΚΕ τέθηκε στο στόχαστρο.

Ο υποστράτηγος Θεόδωρος Πάγκαλος, είχε αναλάβει την εξουσία με το κίνημα της 25ης Ιουνίου 1925, ανατρέποντας με πραξικόπημα την κυβέρνηση Μιχαλακόπουλου.

Στις 30 Σεπτεμβρίου του ίδιου έτους, κατήργησε τη Βουλή με την αιτιολογία ότι «είχε χάσει την εμπιστοσύνη του Έθνους». Στις 24 Αυγούστου του 1926 ανετράπη.

Ο Ιταλοτουρκικός πόλεμος, που ξέσπασε το 1911 στη Λιβύη, μεταφέρθηκε στο Αιγαίο με σκοπό οι Ιταλοί να καταλάβουν τα Δωδεκάνησα. Με αυτό τον τρόπο ήθελαν να εμποδίσουν την ενίσχυση των τουρκικών δυνάμεων από τα παράλια της Μικράς Ασίας.

Έως τον Μάιο του 1912 τα περισσότερα από τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου βρίσκονταν υπό τον έλεγχο των Ιταλών. Στις 17 Ιουλίου του 1912, οι κάτοικοι της Ικαρίας, που δεν βρισκόταν υπό ιταλική κατοχή, ανακηρύσσουν την Ικαρική Πολιτεία.

Με αφορμή την Ιταλική κατοχή, αντιπρόσωποι των ελληνικών νησιών συναντήθηκαν στο μοναστήρι του Ιωάννη του Θεολόγου στην Πάτμο από τις 3 έως τις 5 Ιουνίου του 1912. Στις 4 του ίδιου μήνα, οι αντιπροσωπείες κήρυξαν τη δημιουργία της «Πολιτείας του Αιγαίου» εκφράζοντας έτσι την κοινή τους επιθυμία για ένωση με την υπόλοιπη Ελλάδα και την αποχώρηση των Ιταλών.

Ο Χ. Παμφίλης, δικηγόρος και εκπρόσωπος της «Ικαριακής εν Αιγύπτω Αδελφότητος» βρέθηκε μεταξύ αλληλέγγυων νησιωτών του Αιγαίου σε συνάντηση που πραγματοποιήθηκε στην Αλεξάνδρεια. Τάχθηκε υπέρ του ένοπλου αγώνα κατά των Τούρκων στην Ικαρία και πρότεινε την κήρυξη της αυτονομίας των όμορων νησιών. Οι Ικαριώτες, κατόπιν τούτου, ήρθαν σε επαφή με την ελληνική κυβέρνηση μέσω του γιατρού Ιωάννη Μαλαχία.

Ξεκίνησαν άμεσα τις προετοιμασίες για την εκπαίδευση των ανδρών στη μάχη. Ο απεσταλμένος του Υπουργείου Εξωτερικών Κ. Μυριανιθόπουλος Κυπραίος, ηγήθηκε του ένοπλου σώματος των Ικαρίων. Στην εξέγερση που ακολούθησε, οι Ικαριώτες κατάφεραν να επανακτήσουν τον έλεγχο εδαφών. Έφτασαν στο χωριό Χρυσόστομος όπου έλαβε χώρα μία αιματηρή μάχη, κατά τη διάρκεια της οποίας σκοτώθηκε ο Ι. Σπανός.

Το τελευταίο προπύργιο των Τούρκων ήταν το διοικητήριο στον Άγιο Κήρυκο. Οι υπερασπιστές του παραδόθηκαν και μαζί με άλλους αιχμαλώτους μεταφέρθηκαν στη Σάμο, από όπου κατευθύνθηκαν στη συνέχεια προς την Έφεσο.

Η ένωση της Ικαρίας με την Ελλάδα δεν πραγματοποιήθηκε σε αυτή την ευνοϊκή για τα ελληνικά δεδομένα συγκυρία. Η ελληνική κυβέρνηση πρότεινε στους Ικαριώτες να κηρύξουν την ανεξαρτησία του νησιού, παρά το θετικό αποτέλεσμα του ένοπλου αγώνα. Σε ψήφισμα που ακολούθησε σύσσωμος ο Ικαριώτικος λαός έδωσε την έγκρισή του για την ανακήρυξη της «Ελεύθερης Αυτόνομης Πολιτείας».

Την εξουσία της Πολιτείας, ανέλαβε η Διοικητική Επιτροπή. Αποτελούνταν αρχικά από εννέα δημογέροντες οι οποίοι αυξήθηκαν σε δώδεκα, υπό την προεδρία του Ι. Μαλαχία. Καθόρισαν σημαία με χρώμα κυανό και ένα λευκό σταυρό στο κέντρο της.

Ο Φρ. Καρέρ έγραψε τους στίχους του Ύμνου της Πολιτείας και τη μελοποίησή του ανέλαβε ο Κ. Ψάχος. Η Ελεύθερη Πολιτεία της Ικαρίας, κατά τον πεντάμηνο βίο της οργάνωσε τον τομέα της Διοίκησης, εξέδωσε γραμματόσημα και εφημερίδα.

Προχώρησε στη σύσταση σωμάτων ακτοφυλακής και χωροφυλακής. Αποφάσισε τη λειτουργία δικαστηρίων, ταχυδρομείου και τελωνείου.

Στην αρχή του Α΄ Βαλκανικού Πολέμου μία ομάδα Ικαριωτών υπό τις διαταγές του Α. Βλαχόπουλου αποπειράθηκε να καταλάβει το νησί με δυνάμεις που αποβίβασε από το αντιτορπιλικό «Θύελλα».

Στις 4 Νοεμβρίου 1912, με επίσημη τελετή που έγινε στον Εύδηλο η Ικαρία ενώθηκε τελικά με την Ελλάδα. Η προσχώρηση του ακριτικού νησιού αναγνωρίστηκε και διεθνώς από τη Συνθήκη του Βουκουρεστίου που υπογράφηκε το 1913.

H Αrea51, μια περιοχή για την οποία γράφτηκαν αρκετά βιβλία, έγιναν πολλές ταινίες και αποτέλεσε πηγή έμπνευσης ακόμα και για βιντεοπαιχνίδι. Ένα απομονωμένο μέρος κοντά στο Λας Βέγκας, στην πολιτεία Νεβάδα, το οποίο εξακολουθεί μέχρι και σήμερα να κρύβει ένα μυστήριο. Πρόκειται άραγε για την περιοχή όπου έκρυβαν οι Αμερικάνοι τα συντρίμμια ενός UFO;

Ήταν τελικά ο πυρήνας των τεχνολογικών πειραμάτων της Αμερικής; Aποτελεί μήπως την έκταση που για πολλά χρόνια οι κυβερνήσεις της χώρας προσποιούνταν ότι αγνοούν την ύπαρξή της; Ένα μέρος με πολλά ερωτηματικά, και με ιδιαίτερο ενδιαφέρον όχι μόνο για τους λάτρεις των εξωγήινων και των θεωριών συνωμοσίας, αλλά για τους πάντες.

Η ιστορία ξεκινά στα μέσα περίπου του περασμένου αιώνα. Στις 8 Ιουλίου του 1947 και ένα δελτίο Τύπου με την υπογραφή του Στρατηγού Γουίλιαμ Μπλάνσαρντ είναι αρκετό για να βάλει στο λεξιλόγιο των αμερικανών τον όρο «ιπτάμενος δίσκος». Συντρίμμια από ένα UFO βρίσκονται όπως αναφέρει η ανακοίνωση, στο στρατιωτικό αεροδρόμιο του Ρόσγουελ.

Τότε, όλοι σχεδόν πίστεψαν ότι οι αμερικάνικες αρχές και υπηρεσίες έκρυψαν σε μία περιοχή τα απομεινάρια του σκάφους, με στόχο να μην βγει στη δημοσιότητα κανένα στοιχείο που θα επιβεβαίωνε τον Στρατηγό Μπλάνσαρντ. Υποστήριξαν πως η κυβέρνηση, θέλησε να χτίσει σε ένα απόμερο και κρυφό μέρος, τις μεγαλύτερες τεχνολογικές εγκαταστάσεις. Το σημείο όπου θα αποτελούσε τον πυρήνα των σπουδαιότερων τεχνολογικών πειραμάτων και μυστικών του πλανήτη.

Όπως αποδείχθηκε στη συνέχεια, τα αρμόδια όργανα της αμερικάνικης κυβέρνησης, θα έκαναν τα πάντα για να μην μάθει κανείς το που ακριβώς βρισκόταν. Υπόγεια τούνελ που ένωναν μυστικές τοποθεσίες. Κρυφοί διάδρομοι που περιείχαν αποθήκες γεμάτες με εξωγήινη τεχνολογία. Ο κόσμος είχε βάλει στο μυαλό του τα πάντα και κάπως έτσι, γεννήθηκε ο μύθος της Area 51, μία ιστορία που κεντρίζει το ενδιαφέρον εκατομμύρια ανθρώπων μέχρι σήμερα. Κοντά στο τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, η μυστική υπηρεσία πληροφοριών της Αμερικής, η CIA, αποφασίζει να συνεργαστεί με την εταιρία Lockheed, με στόχο την ανάπτυξη νέων, υψηλής τεχνολογίας αεροσκαφών.

Αυτό που ήθελαν ήταν να κατασκευάσουν αεροσκάφη τα οποία θα είχαν τη δυνατότητα να πετάξουν σε πολύ μεγάλο ύψος ώστε να χρησιμοποιηθούν σε κατασκοπευτικές αποστολές. Ήταν απαραίτητο όμως, να βρεθεί μία περιοχή στην οποία θα γίνονταν οι δοκιμές. Λίγο έξω από το Λας Βέγκας, κοντά στην περιοχή Groom Dry Lake στην πολιτεία Νεβάδα, αποφασίζουν ότι μία τεράστια έκταση πληροί όλες τις προϋποθέσεις.

Την ονομάζουν Area51. Κατασκευάστηκε το 1947 και κόστισε ένα δισεκατομμύριο δολάρια. Σαράντα χρόνια μετά, εν έτη 1985, χτίζονται νέες εγκαταστάσεις που αυξάνουν το συνολικό κόστος στα τέσσερα δισεκατομμύρια. Για πολλά χρόνια οι χαρτογράφοι δεν συμπεριλαμβάνουν τις εγκαταστάσεις σε κανέναν χάρτη. Απαγορεύεται αυστηρώς, κάθε πτήση στον εναέριο χώρο πάνω από τη περιοχή για όλα τα εμπορικά ή στρατιωτικά αεροσκάφη, εκτός από αυτά που ανήκαν στη ίδια τη βάση. Μία περιοχή «φάντασμα», καλά κριμένη και ένα μεγάλο μυστήριο να πλανάται από τα πρώτα μόλις χρόνια της δημιουργίας της. Μία περιοχή που αποτέλεσε τον πυρήνα των δοκιμών συμβατικών όπλων από την πολεμική αεροπορία.

Το κατασκοπευτικό αεροπλάνο U-2, πολλά αεροσκάφη, όπως το U2, F-111, F-15, F-117 stealth, B-1, B-52, B-2 και το Aurora -που είναι το πρώτο συμβατικό αεροπλάνο που θα βασιζόταν σε εξωγήινη τεχνολογία- κατασκευάστηκαν στη συγκεκριμένη τοποθεσία. Σύντομα έρχονται και οι πρώτες μαρτυρίες που κάνουν λόγο για προγραμματισμένες δοκιμαστικές πτήσεις εξωγήινων αεροσκαφών.

Ο Μπομπ Λαζάρ, ιδιοκτήτης ενός κοντινού ράντζο, ήταν ο πρώτος που ισχυρίστηκε ότι κάτι παράξενο συμβαίνει στην Area51. Πολλοί ειδικοί έρχονται να υποστηρίξουν ότι πράγματι, στην περιοχή γίνονταν εκπαιδευτικές πτήσεις με αεροσκάφη της Αμερικάνικης πολεμικής αεροπορίας. Κάποια από αυτά, είχαν παράξενο σχήμα για την εποχή, και γι' αυτό φαίνονταν σπάνια και εξωγήινα στο απαίδευτο μάτι κάθε περαστικού.

Λίγο αργότερα έρχονται στο φως διάφορες μηνύσεις που κατέθεσαν πρώην υπάλληλοι της Αrea51, οι οποίοι κάνουν λόγο για τραυματισμούς, ακόμα και θανάτους που προκλήθηκαν από παράνομες πρακτικές απόρριψης αποβλήτων. Μία άκρως καρκινογόνα περιοχή, που για πολλές δεκαετίες θεωρήθηκε υπεύθυνη για το θάνατο από καρκίνο πολλών κατοίκων των γύρω περιοχών.

Μόλις πρόσφατα, και ενώ όλοι οι τότε πρόεδροι αμφισβητούσαν την ύπαρξη της περιοχής, ο πρόεδρος Μπιλ Κλίντον τον Σεπτέμβριο του 1995, υπέγραψε ένα Εκτελεστικό Διάταγμα, με το οποίο απάλλασσε την Area51 από τους περιβαλλοντικούς κανονισμούς. Ένα διάταγμα που στην ουσία αποτελεί την πιο επίσημη παραδοχή της ύπαρξης της Area 51 από την κυβέρνηση και αναφέρεται στην Area51 ως «τοποθεσία επιχειρήσεων της Πολεμικής Αεροπορίας κοντά στη λίμνη Γκρουμ της Νεβάδα».

Για δεκαετίες, η περιοχή 51 παρέμενε κρυμμένη σχεδόν από τους πάντες. Κανένας δεν γνώριζε που βρισκόταν. Χρειάστηκε να περάσουν πάνω από τριάντα χρόνια μέχρις ότου το 1988 ένας σοβιετικός δορυφόρος να καταφέρει να φωτογραφήσει τη βάση. Διάφορες εφημερίδες και περιοδικά πήραν τις φωτογραφίες και τις δημοσίευσαν. Παρόλα αυτά, η απόκρυψη της βάσης παραμένει υψίστης σημασίας. Μέχρι σήμερα η κυβέρνηση των ΗΠΑ έχει προστατευθεί από μηνύσεις εργαζομένων για λόγους «εθνικής ασφάλειας».

Πρόσφατα κυκλοφόρησε ένα βιβλίο της Annie Jacobsen με τίτλο «AREA 51: An Uncensored History of America's Top Secret Military Base». Περιέχει αποκλειστικές αδημοσίευτες φωτογραφίες, συνεντεύξεις και ντοκουμέντα, κάνοντας με αυτό τον τρόπο μία αναδρομή στο μύθο αυτής της περιοχής.

Η σειρά με την οποία γεννιέται ένα παιδί στην οικογένεια καθορίζει την εξέλιξη της προσωπικότητας αλλά και την πορεία της υγείας του, λένε οι επιστήμονες και συνιστούν να κοιτάξουμε στις αδελφικές σχέσεις και τη σειρά γέννησης μεταξύ των αδελφών.

Τα τελευταία χρόνια, ολοένα και περισσότεροι ερευνητές πιστεύουν πως η σειρά με την οποία έχει γεννηθεί κάποιος στην οικογένεια παίζει σημαντικό ρόλο όχι μόνο στην ανάπτυξη της προσωπικότητας και στην υγεία, αλλά ακόμη και στην επιτυχημένη ή όχι επαγγελματική πορεία.

Είναι χαρακτηριστικό ότι πρόσφατη μελέτη του Πανεπιστημίου Μπράντεϊς στη Μασαχουσέτη έδειξε ότι το να έχει κανείς μικρότερο αδελφό μπορεί να συμβάλει στην αύξηση της αρτηριακής πίεσης κατά 3% έως 5,9%, ενώ εάν έχει μικρότερη αδελφή η αύξηση είναι κατά 3,8%. Κι αυτό γιατί τα πρωτότοκα παιδιά αισθάνονται στρες με την άφιξη ενός μικρότερου παιδιού στο σπίτι, ενώ παράλληλα θα πρέπει να διεκδικούν την προσοχή των γονιών τους.

Για τους περισσότερους, πάντως, αποτελεί μεγάλη έκπληξη η επιστημονική διαπίστωση ότι τα αδέλφια μας - η σχέση μαζί τους αλλά και η σειρά γέννησης - μπορεί να είναι υπεύθυνα τόσο για την οικονομική μας σταθερότητα όσο και για το αν ο γάμος μας θα κρατήσει πολλά χρόνια. Σε έρευνα που έκανε η ψυχολόγος Κάθριν Σάλμον βρήκε ότι 80% των μεσαίων παιδιών παραμένουν πιστά στους συντρόφους τους. Το αντίστοιχο ποσοστό για τα πρωτότοκα είναι 65% και για τα μικρότερα αδέλφια 53%.

Πρώτα και καλύτερα;

Πολλοί είναι οι ερευνητές οι οποίοι έχουν ασχοληθεί με το φαινόμενο «πρώτο παιδί»: η πλειονότητα των νικητών του βραβείου Νομπέλ είναι πρωτότοκα παιδιά, ενώ στα διάσημα πρώτα παιδιά συγκαταλέγονται τόσο η Βασίλισσα Ελισάβετ όσο και ο Ουίνστον Τσόρτσιλ. Ετσι, αρκετές είναι οι μελέτες που έχουν γίνει με αντικείμενο την εξυπνάδα, την επιτυχία αλλά και την υγεία των πρωτότοκων παιδιών. Νορβηγοί επιστήμονες έδειξαν ότι τα παιδιά που έρχονται πρώτα στην οικογένεια είναι γενικά πιο έξυπνα από τα μικρότερα αδέλφια τους.

Μάλιστα, το IQ είναι κατά μέσο όρο τρεις μονάδες υψηλότερο από αυτό των αδελφών τους, οι οποίοι έρχονται δεύτεροι στη σειρά. Είναι όμως και πιο επιτυχημένα, αυτό τουλάχιστον δείχνει μια παλαιότερη έρευνα του 2010, σύμφωνα με την οποία 43% όσων κατέχουν θέση στο διοικητικό συμβούλιο εταιρειών είναι πρωτότοκα, ενώ αντίθετα μόλις 23% είναι τα μικρότερα αδέλφια στην οικογένεια. Το να είναι κανείς πρωτότοκος έχει, όμως, και τα αρνητικά του. Σύμφωνα με αποτελέσματα του Ινστιτούτου Καρολίνσκα στη Στοκχόλμη, οι πρωτότοκοι άνδρες παθαίνουν συχνότερα καρκίνο των όρχεων απ’ ό,τι τα μικρότερα αδέλφια τους.

Τα παιδιά – «σάντουιτς»

Μπορεί να θεωρούνται οι επαναστάτες της οικογένειας, ωστόσο τα δεύτερα – μεσαία παιδιά αντιμετωπίζουν υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης κατάθλιψης: τα μεγάλα αδέλφια παίρνουν όλη τη δόξα και την προσοχή, τα μικρότερα συγχωρούνται πολύ εύκολα για τις αταξίες, ενώ τα μεσαία αγωνίζονται να κερδίσουν λίγη από την προσοχή των γονέων. Αλλωστε, σύμφωνα με τα ευρήματα έρευνας του Πανεπιστημίου του Γουισκόνσιν, οι γονείς περνούν 10% λιγότερο χρόνο με τα μεσαία παιδιά και ξοδεύουν λιγότερα χρήματα γι’ αυτά, κάτι που μπορεί να τα κάνει να έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση.

Τα μεσαία παιδιά έχουν, όμως, και πλεονεκτήματα. Πρόσφατα, έρευνα που πραγματοποίησαν αμερικανικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στον τομέα των οικονομικών, έδειξε ότι 65% των μεσαίων παιδιών βάζουν χρήματα στην άκρη. Παράλληλα, παρά τα όσα πιστεύουν οι περισσότεροι, τα μεσαία παιδιά έχουν τη δυνατότητα να γίνουν πολύ πετυχημένοι επιχειρηματίες. Κι αυτό γιατί, εξηγούν οι ειδικοί, η σειρά γέννησής τους τους μαθαίνει να περιμένουν με υπομονή την προσοχή των γονέων, κάτι που τους γεμίζει με μεγάλα αποθέματα επιμονής.

Οι βενιαµίν

Μένουν για πάντα τα «μικρά» της οικογένειας, αλλά σύμφωνα με τους ειδικούς αυτό έχει πολλές αρνητικές επιπτώσεις. «Είναι τα παιδιά που πολλές φορές δεν τα παίρνουν σοβαρά, τους φέρονται απελπιστικά χαϊδευτικά, υπερπροστατευτικά και με επιείκεια. Αυτό, βέβαια, έχει ως συνέπεια στις ενήλικες σχέσεις τους - είτε αυτές είναι φιλικές είτε συντροφικές - να απαιτούν την ίδια επιείκεια και φροντίδα», σημειώνει η κοινωνική λειτουργός Δήμητρα Θεοφίλη.

Τα στερνοπούλια πάντως, σύμφωνα με μελέτες, είναι κι αυτά που τραυματίζονται πιο συχνά. Μια πρόσφατη έρευνα στα νοσοκομεία της Ιερουσαλήμ έδειξε ότι τα τελευταία παιδιά της οικογένειας επισκέπτονταν τα νοσοκομεία εξαιτίας τραυματισμών κατά 50% συχνότερα από τα μεγαλύτερα αδέλφια τους. Κι αυτό γιατί είναι πιο πρόθυμα να παίρνουν ρίσκα. Παράλληλα, οι βενιαμίν είναι και τα παιδιά που εμβολιάζονται λιγότερο από τα αδέλφια τους, αφού συχνά οι γονείς έχουν να μοιράσουν τον χρόνο τους σε πολλές υποχρεώσεις και έτσι ξεχνούν τα παιδικά εμβόλια.