Πολυτελή είδη σε αρχαίο ναυάγιο στο βυθό του Ευβοϊκού

Σε ναυάγιο εμπορικού πλοίου των ύστερων ελληνιστικών χρόνων εντοπίστηκαν αρχαία είδη πολυτελείας. Το πλοίο μετέφερε αντικείμενα όπως αγγεία, αμφορείς, αγάλματα και πόδια ανάκλιντρου, με προορισμό εκλεπτυσμένους πελάτες.

Το πιο εντυπωσιακό, ωστόσο, είναι ότι βρέθηκαν τμήματα του ξύλινου σκαριού, τα οποία διατηρήθηκαν μισοβυθισμένα στην άμμο από την αρχαιότητα έως σήμερα.

Τα πιο σημαντικά από τα ευρήματα που εντοπίστηκαν στην πρώτη αρχαιολογική έρευνα του αρχαίου ναυαγίου, κοντά στη νήσο Στύρα του Νότιου Ευβοϊκού, θεωρούνται τα τμήματα χάλκινων αγαλμάτων φυσικού μεγέθους καθώς και τα δύο πόδια ανακλίντρου. Η παρουσία τους υποδηλώνει ότι το πλοίο μετέφερε και είδη πολυτελείας, ίσως και γλυπτά σε ακέραιη ή αποσπασματική κατάσταση, τα οποία προορίζονταν για πώληση σε εκλεπτυσμένους αγοραστές.

Σημαντικό εύρημα αποτελούν και τα τμήματα του ξύλινου σκαριού που εντοπίστηκαν μέσα στην άμμο (από νομείς και πέτσωμα), τα οποία ήταν ακόμα σε καλή κατάσταση παρά τη μακρόχρονη παραμονή τους στο νερό. Ανελκύστηκαν επίσης αμφορείς τύπου Brindisi, αγγεία φαγητού και ποτού, μπρούντζινα και σιδερένια καρφιά, μία λίθινη λεκάνη(νιπτήρας), τμήματα της εξάρτησης του πλοίου και τμήματα κεραμιδιών, πιθανότατα από την στεγασμένη υπερκατασκευή της πρύμνης.

Το ναυάγιο, το οποίο χρονολογείται στα τέλη του 2ου ή τις αρχές του 1ου αιώνα π.Χ., είχε εντοπιστεί το 2007 έπειτα από υπόδειξη των δυτών Θ.Στάμου, Ι. Μπάκλη και Μ.Γολιπούρ, σε βάθος -40 έως -45 μέτρων. Εξερευνήθηκε πρώτη φορά τον Ιούνιο του 2010, από την Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων (ΕΕΑ) σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Εναλίων Αρχαιολογικών Ερευνών.

Εκτός από την ανέλκυση, πραγματοποιήθηκε και η αποτύπωση όσων ευρημάτων βρίσκονται επιφανειακά, με χρήση της φωτογραμμετρικής μεθόδου. Εκπονήθηκαν επίσης φωτομωσαϊκά υψηλής ευκρίνειας και διενεργήθηκαν δύο ανασκαφικές τομές στη βαθιά και στη ρηχή ζώνη του ναυαγίου, προκειμένου να γίνει κατανοητή η διαστρωμάτωση των ευρημάτων και των ιζηματογενών αποθέσεων.

Στην έρευνα συμμετείχαν 36 καταδυόμενοι ερευνητές (αρχαιολόγοι, αρχιτέκτονες, τοπογράφοι, συντηρητές, φωτογράφοι, επαγγελματίες δύτες, φυσικοί) και χρησιμοποιήθηκε το εξειδικευμένο καταδυτικό «Άγιος Γεώργιος», μήκους 20 μέτρων. Υπεύθυνος της έρευνας ήταν ο καταδυόμενος αρχαιολόγος της ΕΕΑ Γ.Κουτσουφλάκης, ενώ η έρευνα προβλέπεται να συνεχιστεί και το 2011.

Στο ενδιαφέρον που παρουσιάζει η έρευνα παίζει μεγάλο ρόλο η διατήρηση του ξύλινου σκαριού του πλοίου, γεγονός ιδιαίτερα σπάνιο. Υπό κανονικές συνθήκες η αυξημένη ποσότητα άλατος στο θαλασσινό νερό, το μικρό βάθος του ναυαγίου, η αυξημένη θερμοκρασία αλλά και οι μικροοργανισμοί, όπως το σκουλήκι που ονομάζεται θαλάσσια τερηδόνα (teredo navalis), φθείρουν το ξύλο.

Ωστόσο έχουν εντοπιστεί κατά καιρούς διατηρημένα αρχαία ναυάγια σε Μεσόγειο και Μαύρη Θάλασσα, όπως το πλοίο της Κυρήνειας του 4ου αιώνα π.Χ., το πλοίο της Σινώπης (410 και 520 μ.Χ.) και το φοινικικό πλοίο του 14ου αιώνα π.Χ.