Σιμόν ντε Μπολιβάρ: Ο ελευθερωτής της Λατινικής Αμερικής

Ένας από τους μεγαλύτερους ήρωες της Λατινικής Αμερικής, που έμεινε γνωστός στην ιστορία ως «El Libertador» (Ο Ελευθερωτής), ο Σιμόν Χοσέ Αντόνιο δε λα Σαντίσιμα Τρινιδάδ Μπολίβαρ υ Παλάσιος ηγήθηκε αρκετών απελευθερωτικών κινημάτων, αφιερώθηκε στον αγώνα κατά της ισπανικής αυτοκρατορίας και οδήγησε στην ανεξαρτησία τη Βολιβία, την Κολομβία, το Εκουαδόρ, τον Παναμά και τη Βενεζουέλα.

Ο στρατηγός και πολιτικός Μπολιβάρ γεννήθηκε στο Καράκας της Βενεζουέλας, σε αριστοκρατική οικογένεια. Την εκπαίδευσή του ανέλαβαν σημαντικές προσωπικότητες, μεταξύ των οποίων ο Σιμόν Ροντρίγκεζ, οι ιδέες του οποίου συνέβαλαν σημαντικά στη μετέπειτα εξέλιξή του. Μετά το θάνατο των γονιών του, το 1799 μεταβαίνει στην Ισπανία με σκοπό την ολοκλήρωση των σπουδών του. Εκεί, γνωρίζει και παντρεύεται την Μαρία Τερέσα Ροντρίγκεζ ντελ Τόρο υ Αλαΐσα το 1802, την οποία χάνει έπειτα από μόλις ένα χρόνο γάμου στη διάρκεια επίσκεψης στην Βενεζουέλα. Τον επόμενο χρόνο, ο Μπολιβάρ επιστρέφει στην Ευρώπη.

Ο Ελευθερωτής

Το 1807 είναι η χρονιά που ο Μπολιβάρ γυρνά στη Βενεζουέλα. Όταν ο Ναπολέων ορίζει τον Ιωσήφ Βοναπάρτη βασιλιά της Ισπανίας και των αποικιών της το 1810, συμμετέχει στο αντιστασιακό κίνημα στη Νότια Αμερική. Το κίνημα του Καράκας κηρύσσει την ανεξαρτησία της χώρας στις 5 Ιουλίου 1810 (Πρώτη Δημοκρατία της Βενεζουέλας) και ο Μπολιβάρ αποστέλλεται στη Βρετανία σε διπλωματική αποστολή, με κύριο στόχο να ζητήσει τη βοήθεια των Άγγλων στον αγώνα κατά των Ισπανών. Οι Άγγλοι όμως δεν δέχονται να αναμειχθούν.

Επιστρέφει στη χώρα του το 1811. Όταν τον Ιούλιο του επόμενου έτους, ο ηγέτης του κινήματος Φρανσίσκο ντε Μιράντα παραδίδεται, καταφεύγει στην Καρταχένα της Νέας Γρανάδας (σημερινή Κολομβία), όπου και γράφει το Μανιφέστο της Καρταχένα. Στο τελευταίο αναλύει τις αιτίες της ήττας στη Βενεζουέλα και παρακινεί τους επαναστάτες να συντρίψουν τους Ισπανούς.

Η ηγεσία της εκστρατείας είναι πλέον στα χέρια του Μπολιβάρ, ο οποίος έπειτα από 6 συνεχόμενες νίκες κατά των Ισπανών, στις 6 Αυγούστου 1813 εισέρχεται στο Καράκας ως Ελευθερωτής.

Μετά την εξέγερση του Χοσέ Τομάς Μπόβες το 1814 και την πτώση της Δημοκρατίας, επιστρέφει στη Νέα Γρανάδα, και στη συνέχεια στη Τζαμάικα, όπου γράφει το 1815 μια σειρά κείμενα σε μορφή επιστολών. Στο «Γράμμα από τη Τζαμάικα» ανέλυε το όραμά του για την απελευθέρωση όλων των χωρών που βρίσκονταν υπό ισπανική κυριαρχία, από τη Χιλή και την Αργεντινή ως το Μεξικό. Μετά την κατάκτηση της ανεξαρτησίας τους οι χώρες αυτές θα έπρεπε να γίνουν συνταγματικές δημοκρατίες, μια παραλλαγή του πολιτεύματος της Μεγάλης Βρετανίας. Θα υπήρχε Άνω και Κάτω Βουλή, και ενώ τα μέλη της Άνω Βουλής θα είχαν κληρονομικό δικαίωμα, τα μέλη της Κάτω Βουλής θα εκλέγονταν από τον λαό. Αρχηγός του κράτους θα ήταν ο πρόεδρος της δημοκρατίας.

Το 1816, με τη βοήθεια της Αϊτής ο Μπολίβαρ αποβιβάζεται στη Βενεζουέλα και καταλαμβάνει την Ανγκοστούρα (σημερινή Πόλη Μπολίβαρ). Η νίκη στη Μάχη της Μπογιακά το 1819 προσέθεσε την Κολομβία στα ελεύθερα από την ισπανική κατοχή εδάφη. Το Δεκέμβριο δημιουργεί τη Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Μεγάλης Κολομβίας – μια ομοσπονδία που κάλυπτε τα μεγαλύτερα τμήματα της Βενεζουέλας, της Κολομβίας, του Παναμά και του Εκουαδόρ – ορίζοντας τον εαυτό του πρόεδρο. Τον Ιούνιο του 1821 ελευθερώνεται η Βενεζουέλα και ένδεκα μήνες αργότερα και το Εκουαδόρ.

Απαντώντας στην έκκληση βοήθειας του Χοσέ ντε Σαν Μαρτίν, που είχε ήδη απελευθερώσει τη Χιλή και την Αργεντινή, αναλαμβάνει την απελευθέρωση του Περού. Το Σεπτέμβριο του 1823 φτάνει στη Λίμα και απελευθερώνει το Κάτω Περού. Ακολουθεί λίγους μήνες αργότερα το Άνω Περού, τελευταία ισπανική κτήση, το οποίο ονομάστηκε προς τιμήν του Ελευθερωτή του Βολιβία.

Ο Μπολιβάρ έχει φτάσει στο απόγειό του, και το 1826 συγκαλεί στον Παναμά μια παναμερικανική συνδιάσκεψη με στόχο τη δημιουργία συνομοσπονδίας των αμερικανικών κρατών. Τα κράτη της Μεγάλης Κολομβίας, το Περού, η Βολιβία, το Μεξικό, η Κεντρική Αμερική και οι Ενωμένες Επαρχίες του Ρίο ντε λα Πλάτα (η σημερινή Αργεντινή) υπέγραψαν συνθήκη συμμαχίας και κάλεσαν και τα υπόλοιπα κράτη της αμερικανικής ηπείρου να την προσυπογράψουν. Οι Ηνωμένες Πολιτείες, όμως, αρνήθηκαν.

Μέχρι το 1827, ωστόσο, οι εσωτερικές έριδες στην κυβέρνησή του οδήγησαν σε εμφύλιους πολέμους και αυτονομιστικές τάσεις, με αποτέλεσμα την κατάρρευσή της. Ο Μπολιβάρ παραιτείται από την προεδρία το 1828. Θα υποκύψει από φυματίωση 2 χρόνια μετά, στις 17 Δεκεμβρίου 1830.

Η προσωπικότητα του Σιμόν ντε Μπολιβάρ ενέπνευσε αρκετούς καλλιτέχνες, με τον Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες να περιγράφει στο «Ο στρατηγός μες στο λαβύρινθό του» τις τελευταίες ημέρες της ζωής του και τον Νίκο Εγγονόπουλο να γράφει προς τιμήν του το «Μπολιβάρ: Ένα ελληνικό ποίημα».