Ανάδοχοι γονείς

Ένα θέμα που λίγοι το γνωρίζουν....Η αναδοχή παιδιών είναι ένας κοινωνικός θεσμός προστασίας παιδιών ηλικίας 0 – 18 χρόνων, που εφαρμόστηκε συστηματικά στην Κύπρο το 1956, όταν ψηφίστηκε ο Περί Παίδων Νόμος, Κεφ. 352. Ο Περί Παίδων Νόμος δίδει το δικαίωμα στο Διευθυντή Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας να αναλαμβάνει τη νομική φροντίδα παιδιών που έχουν ανάγκη φροντίδας και προστασίας, είτε με τη συγκατάθεση των γονιών, είτε ύστερα από απόφαση του Δικαστηρίου.«Αναδοχή» σημαίνει να βοηθάς κάποιο άτομο να αναπτυχθεί και να μεγαλώσει, να φροντίζεις για τις ανάγκες του, όταν οι γονείς του αδυνατούν να αναλάβουν τις γονικές τους υποχρεώσεις ή έχουν πεθάνει. Άρα, ανάδοχοι γονείς είναι άτομα τα οποία προσφέρουν ένα ζεστό και ασφαλές οικογενειακό περιβάλλον, όπου παρέχεται φροντίδα σε παιδιά άλλων γονιών, για ένα χρονικό διάστημα, έναντι χρηματικής αμοιβής.

Μπορεί αυτό να διαρκέσει μερικές μέρες, μήνες ή και για χρόνια.Όμως, δεν μπορούν να γίνουν όλοι οι ενήλικες ανάδοχοι γονείς. Χρειάζεται κάποιος να είναι πολύ ξεχωριστό άτομο για να αναλάβει αυτό το δύσκολο έργο. Χρειάζονται ιδιότητες όπως υπομονή, σταθερότητα και πολλή αγάπη.Η αναδοχή συνήθως είναι ένας προσωρινός τρόπος για να προσφερθεί σπιτικό σε παιδιά και εφήβους, μέχρι να είναι δυνατό να επιστρέψουν στις δικές τους οικογένειες. Αποτελεί ένα μέρος υπηρεσιών που προσφέρονται από τις Κοινωνικές Υπηρεσίες, για να διατηρούνται μαζί οι οικογένειες.Υπάρχουν διάφορα είδη αναδοχής. Μερικοί ανάδοχοι γονείς επιλέγουν να ειδικευτούν σε ένα είδος αναδοχής, ενώ άλλοι πιθανό να αναλάβουν παιδιά με ανάγκες που διαφέρουν.

Ποια είδη αναδοχής υπάρχουν; Συγγενική αναδοχήΑφορά αναδοχή παιδιού από μέλη του ευρύτερου συγγενικού του περιβάλλοντος (παππούς, γιαγιά, θείοι, νονοί) Βραχυπρόθεσμη αναδοχήΜπορεί είναι από μία νύχτα μέχρι και μερικούς μήνες και προσφέρει σταθερό οικογενειακό περιβάλλον και φροντίδα στο παιδί του οποίου οι γονείς χρειάζονται κάποιο χρόνο για να αντιμετωπίσουν κάποια από τα προβλήματα τους. Η φροντίδα αυτού του τύπου, συστήνεται και για το παιδί που προορίζεται για υιοθεσία. Μακροπρόθεσμη αναδοχή Προσφέρεται σε παιδί το οποίο δεν προβλέπεται να επιστρέψει στην οικογένειά του. Η σχέση μεταξύ παιδιού και γονιού παραμένει σημαντική με ισχυρό συναισθηματικό δεσμό.

Η αναδοχή αυτή επιτρέπει στο παιδί να μεγαλώσει σε ένα ασφαλές, σταθερό και υποστηρικτικό περιβάλλον, διατηρώντας ταυτόχρονα την επαφή με την οικογένειά του. Αναδοχή φιλοξενίας Αφορά φιλοξενία παιδιών που ζουν κυρίως σε ίδρυμα, για να περάσουν τις γιορτές τους, τα καλοκαίρια τους ή τα Σαββατοκύριακα τους σε ανάδοχες οικογένειες. Έκτακτη ΑναδοχήΑφορά περιπτώσεις που οι γονείς τελούν υπό κράτηση για σύντομο διάστημα ή χρειάζεται να νοσηλευτούν άμεσα ή για περιπτώσεις που το παιδί επιβάλλεται να μετακινηθεί άμεσα από την οικογένειά του λόγω συγκεκριμένης κατάστασης. Ημερήσια αναδοχήΓια ενίσχυση της λειτουργικότητας της οικογένειας και για να προληφθεί μια πιο μόνιμη μετακίνηση του παιδιού, το παιδί φροντίζεται σε ανάδοχη οικογένεια σε καθορισμένες ώρες ανάλογα με τις ανάγκες του, κατά τη διάρκεια της ημέρας ή της νύχτας.

Γιατί τοποθετούνται παιδιά σε ανάδοχες οικογένειες;Κάποτε κάποιες οικογένειες αντιμετωπίζουν τόσες πολλές δυσκολίες, ώστε δεν κρίνεται σοφό για τα παιδιά να παραμένουν με τους γονείς τους. Όταν συμβαίνει αυτό, οι κρατικές υπηρεσίες έχουν υποχρέωση και ευθύνη να μεριμνήσουν για τη φροντίδα των παιδιών αυτών.Οι ανάδοχοι γονείς αναλαμβάνουν αυτή τη φροντίδα, δίνοντας την ευκαιρία στις οικογένειες των παιδιών να ξεπεράσουν τις δυσκολίες τους. Αυτές οι δυσκολίες μπορεί να κυμαίνονται από βραχύβιες σε χρόνιες ή ανίατες ασθένειες. Κάποια, πάλιν, παιδιά μπορεί να έχουν κακοποιηθεί η παραμεληθεί. Οι Κοινωνικοί Λειτουργοί συνεργάζονται με τις οικογένειες των παιδιών, βοηθώντας τις να ξεπεράσουν τις δυσκολίες τους, ώστε να εξασφαλίσουν ένα ασφαλές οικογενειακό περιβάλλον για το παιδί τους.

Τι συμβαίνει ενόσω ένα παιδί βρίσκεται σε ανάδοχη οικογένεια;Ακόμα και στην περίπτωση που ένα παιδί είναι κακοποιημένο και παραμελημένο, του είναι αρκετά δύσκολο να απομακρυνθεί από τους γονείς του γιατί οι οικογενειακοί δεσμοί είναι πολύ ισχυροί.Οι ανάδοχοι γονείς πρέπει να ενεργούν και να συμπεριφέρονται όπως τη μητέρα και τον πατέρα, δεν είναι, όμως, οι γονείς του παιδιού. Στην ανάδοχη οικογένεια συχνά υπάρχουν και άλλα παιδιά τα οποία δεν είναι πραγματικά αδέλφια του. Ακόμη, υπάρχουν περιπτώσεις που παιδιά αλλάζουν ανάδοχες οικογένειες. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει κάθε φορά να προσαρμοστούν και σε άλλες οικογένειες.Το να ζεις σε ανάδοχη οικογένεια, σημαίνει ταυτόχρονα και να αλλάξεις σχολείο. Αυτό είναι δύσκολο για οποιονδήποτε. Πόσο μάλλον όταν το παιδί έχει να προσαρμοστεί και σε νέο σπιτικό. Νέοι δάσκαλοι, νέοι συμμαθητές, νέοι κανονισμοί και τόσα άλλα έχουν αλλάξει μεμιάς.Δεν εκπλήσσει το γεγονός ότι τα παιδιά με την αναδοχή έχουν να χειριστούν διάφορα συναισθήματα. Μπορεί να είναι ευτυχισμένα και ασφαλή σε μια δοτική ανάδοχη οικογένεια, παράλληλα, όμως, αισθάνονται θλίψη και ανησυχία για τους βιολογικούς τους γονείς. Μπορεί ακόμη να φοβούνται ή να είναι θυμωμένα για την κατάσταση στην οποία βρίσκονται. Όλα αυτά προκαλούν πολύ μεγάλη ένταση.

Για κάθε παιδί υπάρχει και ένας Κοινωνικός Λειτουργός. Μ΄αυτό τον τρόπο, τα παιδιά βοηθούνται να προσαρμοστούν πιο εύκολα. Είναι δουλειά του Κοινωνικού Λειτουργού να προγραμματίσει για το κάθε παιδί. Ο προγραμματισμός περιλαμβάνει τη βοήθεια που χρειάζεται η οικογένεια του παιδιού, ώστε να είναι δυνατή η επανένωση. Ο Κοινωνικός Λειτουργός βεβαιώνεται για τις καταστάσεις που επικρατούν και διευθετεί επισκέψεις μεταξύ παιδιού, αδελφών και γονιών.Σημαντικές αποφάσεις λαμβάνονται όταν πρόκειται να τοποθετηθεί ένα παιδί σε ανάδοχη οικογένεια. Εξίσου σημαντικές είναι και οι αποφάσεις για να αποχωρήσει από αυτή. Οι Κοινωνικοί Λειτουργοί ή/και τα Δικαστήρια πρέπει να πάρουν αποφάσεις για το τι είναι προς το συμφέρον του παιδιού. Μελετούν για το πόσο καλά έχουν προχωρήσει οι γονείς στην επίλυση των προβλημάτων τους και κατά πόσο είναι ασφαλές για το παιδί να επιστρέψει στο σπίτι του.Τα περισσότερα παιδιά που βρίσκονται σε αναδοχή, επιστρέφουν τελικά στο σπίτι τους. Μερικά, όμως, μπορεί να παραμείνουν μέχρι την ενηλικίωση τους. Για μερικά ίσως η μετακίνηση σε συγγενείς να είναι η καλύτερη λύση, ενώ για άλλα οι αρμόδιες Υπηρεσίες μπορεί να προχωρήσουν σε υιοθεσία.

Ποια είναι η διαφορά της αναδοχής από την υιοθεσία;Η υιοθεσία είναι μια νομική διαδικασία η οποία καθιστά το παιδί που δεν μπορεί να ζήσει με τη δική του οικογένεια, μόνιμο μέλος της οικογένειας που το υιοθετεί ωσάν να είχε γεννηθεί σ΄ αυτή. Οι υιοθετούντες γίνονται οι νέοι γονείς που δεν διαφέρουν νομικά από τους φυσικούς γονείς. Η υιοθεσία είναι αμετάκλητη.

Ποιες οι σχέσεις του ανάδοχου παιδιού με τη φυσική του οικογένεια;Το παιδί έχει δικαίωμα να διατηρήσει τους δεσμούς με τους φυσικούς του γονείς και τα αδέλφια του. Έτσι, μέσα στον προγραμματισμό του Κοινωνικού Λειτουργού συμπεριλαμβάνεται και το πρόγραμμα των επαφών αυτών.Οι σχέσεις φυσικής και ανάδοχης οικογένειας οριοθετούνται και προγραμματίζονται με βάση το συμφέρον του παιδιού. Με βάση τα δεδομένα που υπάρχουν σε κάθε περίπτωση, καθορίζεται ο τρόπος επικοινωνίας της φυσικής οικογένειας με την ανάδοχη. Σε μερικές περιπτώσεις, μπορεί να κριθεί αναγκαία (π.χ. για την ασφάλεια του παιδιού) η μη επικοινωνία μεταξύ τους.Κύριος στόχος παραμένει η επιστροφή του παιδιού στην οικογένειά του, εκτός και εάν συντρέχουν λόγοι που να το εκθέτουν σε φυσικό η ηθικό κίνδυνο. Το παιδί, ανάλογα με την ηλικία του και το βαθμό ωριμότητας του, έχει δικαίωμα να εκφράσει τη δική του γνώμη.

Πληρώνονται οι ανάδοχοι γονείς;Το να προσφέρει κάποιος φροντίδα σε ένα παιδί αυτό εξυπακούει σίγουρα αρκετά έξοδα, γι αυτό και υπάρχουν διάφορα ωφελήματα που καλύπτουν τις ανάγκες του παιδιού.Στους ανάδοχους γονείς καταβάλλονται μηνιαία τροφεία, τα οποία καλύπτουν διαμονή, ένδυση, υπόδηση, διατροφή, φροντίδα καθώς και άλλα έκτακτα χορηγήματα για ανάγκες όπως προσωπικά μικροέξοδα, οδοιπορικά, πανάκια, φροντιστήρια και καλλιέργεια ειδικού ενδιαφέροντος.

Τι χρειάζεται να κάνεις εάν ενδιαφέρεσαι να γίνει ανάδοχος γονιός;Οποιοσδήποτε ενδιαφέρεται μπορεί να αποταθεί για να εγκριθεί ως ανάδοχος γονιός, υποβάλλοντας αίτηση στα κατά τόπους Επαρχιακά Γραφεία Ευημερίας, νοουμένου ότι διαθέτει τις απαραίτητες ικανότητες για τη φροντίδα παιδιών που απομακρύνονται από τις οικογένειες τους.Δεν υπάρχουν περιορισμοί στις ηλικίες. Οι ανάδοχοι γονείς μπορούν να εργάζονται και δεν έχει σημασία εάν η κατοικία τους είναι με ενοίκιο ή όχι. Μπορεί σε ορισμένες περιπτώσεις να εγκριθούν και άτομα που ζουν μόνα τους.Θεωρείται πολύ σημαντικό, ευάλωτα παιδιά και έφηβοι να τοποθετούνται σε δοκιμασμένο, ασφαλές και δοτικό περιβάλλον. Γι αυτό οι ανάδοχοι γονείς περνούν από μια διαδικασία προετοιμασίας κατά την οποία αξιολογούνται κατά πόσο διαθέτουν τις απαραίτητες ικανότητες στη φροντίδα παιδιών.Αυτή η διαδικασία περιλαμβάνει επισκέψεις σ αυτούς από εξειδικευμένο Kοινωνικό Λειτουργό, ο οποίος και θα ετοιμάσει την αξιολόγηση για τις δυνατότητες του ζεύγους ή της οικογένειας.

Τα βασικά κριτήρια για έγκριση των ανάδοχων γονιών είναι:

• Να είναι ενήλικα άτομα με καλή φυσική, ψυχική και συναισθηματική υγεία.
• Κύριο κίνητρό τους θα πρέπει να είναι τα αποθέματα αγάπης για ένα ξένο παιδί, τα δε δικά τους παιδιά θα πρέπει να γνωρίζουν και να αναμένουν ότι θα μοιράζονται την αγάπη αυτή.
• Να είναι σε θέση να αντιμετωπίζουν ποικίλες καταστάσεις, συμπεριφορές και συναισθήματα των ανάδοχων παιδιών.
• Να διαθέτουν υπομονή και ικανότητα όσον αφορά το χειρισμό και τη φροντίδα παιδιών.
• Να προσφέρουν θετικές εμπειρίες ομαλής οικογενειακής ζωής.
• Να είναι ευέλικτοι και να διαθέτουν ψηλό επίπεδο κατανόησης, ανοχής και αποδοχής της φυσικής οικογένειας του παιδιού.