Ελβετικός σουγιάς

Πολυεργαλείο ελβετικής επινοήσεως για στρατιωτική και πολιτική χρήση. Το 1891 ο ελβετός επιχειρηματίας Καρλ Έλσενερ, ιδιοκτήτης εταιρείας που κατασκεύαζε ιατρικά εργαλεία, διαπίστωσε ότι οι σουγιάδες που χρησιμοποιούσε ο ελβετικός στρατός ήταν γερμανικής προέλευσης. Στην εποχή των εθνικισμών, θίχτηκε το ελβετικό του φιλότιμο και αποφάσισε να γίνει αυτός ο προμηθευτής του ελβετικού στρατού. Έπρεπε, όμως, να παρουσιάσει κάτι διαφορετικό από τους Γερμανούς για να πάρει τη δουλειά. Κατασκεύασε, λοιπόν, ένα σουγιά με ξύλινη θήκη, που μέσα του χωρούσε όχι μόνο η λάμα του μαχαιριού, αλλά και κατσαβίδι, ανοιχτήρι κονσερβών και τρυπητήρι.

Το πολυεργαλείο αυτό άρεσε στους ελβετούς στρατηγούς και γρήγορα αποτέλεσε στρατιωτικό εξάρτημα. Ο Έλσενερ δεν έμεινε ικανοποιημένος από το δημιούργημά του και το 1896 το εμπλούτισε με δεύτερη λάμα, ανοιχτήρι μπουκαλιών (τιρμπουσόν) και ψαλιδάκι. Τον επόμενο χρόνο (12 Ιουνίου 1897) έσπευσε να κατοχυρώσει την εφεύρεσή του με σήμα την ασπίδα και τον ελβετικό σταυρό στο κέντρο της, αφού στην αγορά είχε εισέλθει και άλλος ανταγωνιστής. Η εταιρεία του ονομάστηκε «Βικτορινόξ» (Victorinox), από το όνομα της μητέρας του (Βικτώρια) και τα γαλλικά αρχικά inox για τον ανοξείδωτο χάλυβα (acer inoxydable).

Η ανταγωνίστρια εταιρεία ονομαζόταν «Βενγκέρ» (Wenger) από το όνομα του ιδιοκτήτη της. Η ελβετική κυβέρνηση ενθάρρυνε την ύπαρξη των δύο εταιρειών, που σήμαινε ανταγωνισμό και καλύτερες τιμές για τις ένοπλες δυνάμεις της χώρας. Το 2006 η «Βικτορινόξ» εξαγόρασε τη «Βενγκέρ» και έγινε η μόνη παραγωγός του πολυσουγιά στην Ελβετία, χωρίς να καταστεί μονοπώλιο, αφού υπάρχουν και άλλες εταιρείες στον κόσμο που δραστηριοποιούνται στον τομέα αυτό. Κάθε χρόνο η «Βικτορινόξ» προμηθεύει με 50.000 κομμάτια τον ελβετικό στρατό και η λοιπή παραγωγή της διατίθεται ελεύθερα στο εμπόριο. Με την πάροδο του χρόνου, ο ελβετικός σουγιάς εξελίχθηκε σημαντικά, με αποκορύφωμα τη συλλεκτική έκδοση του 2007, που περιλαμβάνει 85 εργαλεία για 110 χρήσεις στην τιμή των 1200 δολαρίων.

Σήμερα, ένας ελβετικός σουγιάς περιλαμβάνει εκτός των κλασικών του εργαλείων, ψηφιακό ρολόι, ψηφιακό αλτίμετρο, μνήμη φλας και δυνατότητα αναπαραγωγής αρχείων MP3. Θεωρείται σχεδιαστικό αριστούργημα και εκτίθεται στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης (ΜΟΜΑ) και στο Μουσείο Εφαρμοσμένης Τέχνης του Μονάχου.