Σύγχρονη ασθένεια ο καρκίνος

Ύστερα από εξέταση περίπου χιλίων μουμιών από την Αίγυπτο αλλά και τη Νότια Αμερική, ομάδα επιστημόνων από το Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ και από αυτό του Βιλανόβα, υποστηρίζουν σε νέα μελέτη τους πως ο καρκίνος είναι μια σύγχρονη ασθένεια αφού ελάχιστοι αρχαίοι άνθρωποι επλήγησαν από αυτήν. Η εκτίμηση αυτή αναμένεται να πυροδοτήσει νέες διαμάχες στο χώρο, αφού δεν είναι όλη η επιστημονική κοινότητα της ιδίας άποψης.

Οι ερευνητές, υπό την καθηγήτρια Ροζαλί Ντέηβιντ του Κέντρου Βιοϊατρικής Αιγυπτιολογίας του πανεπιστημίου του Μάντσεστερ και τον καθηγητή Μάικλ Ζίμερμαν του αμερικανικού πανεπιστημίου Βιλανόβα κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι ο καρκίνος ουσιαστικά δεν υπήρχε στον αρχαίο κόσμο και ότι συνεπώς είναι μια ασθένεια που «δημιούργησε» ο άνθρωπος με το σύγχρονο καρκινογόνο πολιτισμό του. Η μελέτη τους δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Nature Reviews Cancer.

Το μοντέρνο στιλ ζωής και η μόλυνση του περιβάλλοντος είναι οι κύριες αιτίες του καρκίνου, ο οποίος δεν μπορεί να θεωρηθεί μια «φυσική» νόσος, με δεδομένο ότι γνωρίζει τρομακτική επέκταση μετά τη βιομηχανική επανάσταση, ιδίως μεταξύ των παιδιών, σημειώνουν οι επιστήμονες. Σήμερα πια ο καρκίνος είναι η κυριότερη αιτία θανάτου στις ανεπτυγμένες χώρες, μετά τα καρδιαγγειακά νοσήματα, με τον ένα στους τρεις ενήλικες να εκδηλώνει την επάρατο νόσο κάποια στιγμή της ζωής του.

«Στην αρχαιότητα ο καρκίνος ήταν εξαιρετικά σπάνιος» λέει η δρ. Ντέιβιντ. «Δεν υπάρχει τίποτε στο φυσικό περιβάλλον που να μπορεί να προκαλέσει καρκίνο. Συνεπώς πρόκειται για μια ανθρωπογενή νόσο, που οφείλεται στην μόλυνση και στις μεταβολές στο στιλ ζωής και τη διατροφή μας. Ο καρκίνος είναι μια μοντέρνα αρρώστια που προκαλείται από τη μοντέρνα ζωή».

Οι επιστήμονες μελέτησαν μουμιοποιημένα σώματα που ταριχεύθηκαν μέχρι και πριν από 3.000 χρόνια, καθώς επίσης απολιθώματα και αρχαία ιατρικά κείμενα, κυρίως ελληνικά. Μόνο σε πέντε περιπτώσεις βρήκαν στα δείγματα των αρχαίων ιστών ίχνη όγκων και μάλιστα οι περισσότεροι ήσαν μάλλον καλοήθεις, ενώ σαφής περίπτωση καρκίνου εντοπίστηκε μόνο σε μια μούμια ενός αγνώστου ατόμου που έζησε περίπου το 200 μ.Χ. Όπως ανέφεραν οι ερευνητές, εξίσου σπάνια είναι τα ίχνη καρκίνου σε αρχαία απολιθώματα, ενώ κάποιες ενδείξεις σε οστά από Νεάντερταλ αμφισβητούνται έντονα αν όντως παραπέμπουν σε καρκίνο.

Οι επιστήμονες εκτίμησαν ότι η μέση διάρκεια ζωής των ανθρώπων που μετέπειτα έγιναν μούμιες, ήταν μεταξύ των 25 και των 50 ετών, αρκετά για να εμφανιστεί στο μεταξύ ο καρκίνος. Όπως είπαν, δεν ισχύει συνεπώς το αντεπιχείρημα ότι οι αρχαίοι δεν ζούσαν αρκετά για να προλάβουν να πάθουν καρκίνο, ενώ απέρριψαν και τον ισχυρισμό ότι οι όγκοι μπορεί να έχουν εξαφανιστεί με το πέρασμα του χρόνου, καθώς αντίθετα φαίνεται να διατηρούνται καλύτερα από τους υγιείς ιστούς.

«Χτενίζοντας» διαχρονικά την ιατρική φιλολογία, μόνο μετά τον 17ο αιώνα, όπως είπαν οι ερευνητές, άρχισαν να υπάρχουν περιγραφές καρκίνου του μαστού και άλλων μορφών της νόσου.

Από την άλλη όμως, έντονος είναι ο αντίλογος, καθώς υπάρχουν στη φύση πολλές αιτίες καρκινογένεσης, όπως η υπεριώδης ηλιακή ακτινοβολία, η φυσική ραδιενέργεια του υπεδάφους, η μόλυνση από ιούς κ.α., ενώ επίσης έχει αποδειχτεί ότι πολλοί καρκίνοι προκαλούνται λόγω γενετικής κληρονομιάς. Σύμφωνα με πολλούς επιστήμονες, το πρόβλημα δεν είναι τόσο ότι οι άνθρωποι «πνίγονται» μέσα σε μια «θάλασσα» καρκινογόνων ουσιών, όσο ότι κάνουν λανθασμένες επιλογές σχετικά με τη ζωή τους (κάπνισμα, αλκοόλ, κακή διατροφή, έλλειψη σωματικής άσκησης κλπ.).

Από την άλλη, επεσήμανε ο Γιοακίμ Σουτς της Διεθνούς Υπηρεσίας Ερευνών για τον Καρκίνο, στη Λυόν της Γαλλίας, το 90% των ανθρώπων πεθαίνουν σήμερα από καρκίνο μετά τα 90 τους, συνεπώς, όπως είπε, «αν εξέταζε κανείς και σήμερα τα σώματα 1.000 συγχρόνων ανθρώπων που πέθαναν πριν τα 50 τους, δεν θα έβρισκε πολλά ίχνη καρκίνου».