Navi Voice

(ΔΗΜΟΣΙΕΥΤΗΚΕ ΣΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΥΠΕΡ)Είναι από τις πιο συγκινητικές ιστορίες που έχω ακούσει… Αφηγητής ο εξαίρετος λόγιος, συνταξιούχος κτηνίατρος σήμερα, κ. Γιάννης Καραβαλάκης, γεννημένος και μεγαλωμένος στο Οροπέδιο Λασιθίου.

Κάπου στα 1945, στο Ψυχρό.
Στον αστυνομικό σταθμό υπηρετούσε ως σταθμάρχης ο Ευάγγελος Ζώγας. Δεν ήταν Κρητικός, αλλά είχε υπηρετήσει στο Οροπέδιο για αρκετά χρόνια – εκεί είχε ζήσει και κατά την περίοδο της ναζιστικής κατοχής. Δύσκολες εποχές, ο τόπος μόλις βγαλμένος από την περιπέτεια του πολέμου, το Λασίθι θρηνούσε ακόμη θύματα. Το φαινόμενο της αγροτικής εξόδου δεν είχε ακόμη ολοκληρωθεί και το Οροπέδιο κρατούσε καλά· ήταν αληθινό περιβόλι καθώς οι χιλιάδες ανεμόμυλοί του είχαν προσφέρει άφθονο νερό χωρίς ενεργειακό κόστος. Η εικόνα των χωριών ήταν διαφορετική από αυτήν που ξέρομε σήμερα. Η πλειοψηφία των ανθρώπων ήταν νέοι και τα σχολεία έσφυζαν από ζωή.
Ο σταθμάρχης της Αστυνομίας ήξερε να ψάλλει καθώς γνώριζε πολύ καλά τη βυζαντινή μουσική και τη σημειολογία της. Αποφάσισε, λοιπόν, να μαζεύει τα παιδιά του χωριού στο γραφείο του κάθε απόγευμα και να τα διδάσκει. Ανάμεσα στους μαθητές ήταν και ο κ. Καραβαλάκης, παιδί κι εκείνος με έφεση στα γράμματα. Σήμερα θυμάται με συγκίνηση και τον σταθμάρχη Ζώγα και τη διδασκαλία της βυζαντινής μουσικής, σημαντικό γεγονός για τους ανθρώπους μιας αγροτικής κοινότητας στην οποία σπάνιζαν τέτοιες ευκαιρίες. Άλλωστε, σε όλη την Κρήτη οι άνθρωποι προσπαθούσαν να μάθουν στα παιδιά τους γράμματα θεωρώντας την εκπαίδευση σαν μοναδικό δίαυλο που θα τους οδηγούσε σε μια καλύτερη ζωή. Ωστόσο, οι ευκαιρίες για σπουδή και μάθηση ήταν αρκετά περιορισμένες. Στα χωριά λειτουργούσαν μόνο δημοτικά σχολεία. Κι αν ήθελε να φοιτήσει κανείς σε γυμνάσιο γνώριζε καλά πως έπρεπε να ξενιτευτεί από τα 12 χρόνια του. Ειδικά τα παιδιά από το Οροπέδιο έπρεπε να περπατούν για πολλές ώρες μέχρι να φτάσουν στο Γυμνάσιο Καστελίου, στην Πεδιάδα, περνώντας ολόκληρο τον ορεινό όγκο της Δίκτης.
Κάποιο βράδυ λοιπόν, την ώρα του μαθήματος της βυζαντινής μουσικής, εμφανίζεται στον αστυνομικό σταθμό ένας νέος άνδρας. Οι περισσότεροι στο Οροπέδιο τον ήξεραν ως πολυτεχνίτη, αφού ήξερε να επισκευάζει ομπρέλες και ποδήλατα, παρά το ότι η φύση του είχε στερήσει τη δυνατότητα της ομιλίας. Ήταν κωφάλαλος. Τον έλεγαν Φραγκίσκο – Φραγκιό στο κρητικό γλωσσικό ιδίωμα. Όλοι όμως τον ήξεραν με το όνομα «Βουβός». Η μειονεξία είχε γίνει ταυτότητα – η αδυναμία του να μιλήσει ήταν το χαρακτηριστικό που τον διαφοροποιούσε από τους άλλους.
Ο Φραγκίσκος είχε γεννηθεί και ζούσε στο Κάτω Μετόχι και καταγόταν από την οικογένεια των Ανδριάνηδων. Εκείνα τα χρόνια η όποια σωματική ή ψυχική μειονεξία εσήμαινε και την αυτόματη περιθωριοποίηση, φαινόμενο συνηθισμένο σε όλη την αγροτική Ελλάδα. Ωστόσο, η τοπική κοινωνία είχε σταθεί μάλλον με συμπάθεια στο κωφάλαλο παιδί. Γράμματα δεν είχε μάθει καθόλου. Δεν ήξερε ούτε να γράφει, ούτε να διαβάζει. Άλλωστε, πώς θα μπορούσε να φοιτήσει σε σχολείο ένα παιδί που δεν μιλούσε; Η κοινωνία του αναγνώριζε την ευφυΐα και του εμπιστευόταν εργασίες που απαιτούσαν αυξημένες ικανότητες.
Ας επιστρέψομε, όμως, στο Ψυχρό του 1945. Ο «Βουβός» μπήκε στο γραφείο του σταθμάρχη και με νοήματα του εξήγησε ότι ήθελε να βγάλει ταυτότητα. Όλοι οι άνδρες του χωριού είχαν «Δελτία Ταυτότητος» εκτός από τον ίδιο. Κι εκείνη την εποχή οι «ταυτότητες» έμοιαζαν με μαγικά χαρτάκια. Είχε φτάσει η βοήθεια της Ούνρα και είχε αρχίσει η διανομή της στους φτωχούς και ταλαιπωρημένους από τα δεινά του πολέμου Έλληνες. Καθώς δεν υπήρχαν ούτε χρήματα ούτε ρούχα, τα πολύχρωμα και αταίριαστα ενδύματα που μοίραζε η «Ούνρα» (UNRA: United Nations Relief and Rehabilitation Administration) ήταν περιζήτητα σε όλη την ύπαιθρο, πολύ περισσότερο όμως σε ορεινές περιοχές όπου το ψύχος είναι δριμύ. Κι όποιος δεν είχε «ταυτότητα» δεν μπορούσε να πάρει. Να θυμίσομε πως η «Ούνρα» μοίραζε στους σχεδόν εξαθλιωμένους Έλληνες είδη πρώτης ανάγκης. Το κράτος και το παρακράτος συνεργάζονταν άψογα. Κι όταν ήθελαν να κρατήσουν τους τύπους μπορούσαν να το κάνουν χωρίς δυσκολία. Μπορούσαν να δώσουν στον Φραγκίσκο το μερίδιο που του αναλογούσε. Αλλά όταν θέλει το θεριό της γραφειοκρατίας και της επίσημης αυθαιρεσίας να δείξει τα δόντια του, ζητά… δελτία ταυτότητας.
Ο πανέξυπνος Φραγκιός ένιωσε τότε την πίκρα της στέρησης. Θεώρησε λογικό να διεκδικήσει το στοιχειώδες δικαίωμά του και αποφάσισε να το κάνει μόνος του. Έτσι βρέθηκε στο γραφείο του σταθμάρχη. Οι πληροφορίες που πήρε δεν ήταν καθόλου ευχάριστες. Ο Ζώγας του εξήγησε με όποιον τρόπο μπορούσε ότι χρειαζόταν φωτογραφία. Αλλιώς δεν μπορούσε να του βγάλει ταυτότητα.
Η ιστορία θα μπορούσε να τελειώσει εδώ. Σαν ένα όνειρο που δεν πραγματοποιείται, σαν μια ελπίδα που διαψεύδεται. Ίσως κάποιος άλλος να τα παρατούσε. Φωτογράφος στο Οροπέδιο δεν υπήρχε. Κι όποιος ήθελε φωτογραφίες έπρεπε ή να περιμένει κάποιον πλανόδιο – αμφίβολο αν μπορούσε ο πλανόδιος να βγάλει φωτογραφίες με τις προδιαγραφές του υπουργείου - ή να ταξιδέψει σε κάποια πόλη, στο Ηράκλειο, στη Νεάπολη, στον Άγιο Νικόλα, εκεί όπου υπήρχαν φωτογράφοι και φωτογραφεία. Και δεν είναι δύσκολο να καταλάβομε σήμερα πως κάτι τέτοιο ήταν σχεδόν αδύνατο για τα ανύπαρκτα οικονομικά του Φραγκιού και για την κοινωνική του θέση. Ο κωφάλαλος άνοιξε την πόρτα και έφυγε…
Το επόμενο απόγευμα, την ώρα που οι μαθητές του Ψυχρού παρακολουθούσαν το μάθημα της βυζαντινής μουσικής, εμφανίζεται και πάλι ο ίδιος επισκέπτης. Στα χέρια του κρατούσε ένα χοντρό χαρτί. Με χειρονομίες και νοήματα το παρέδωσε στον σταθμάρχη. Κι ήταν σα να του ’λεγε «σου έφερα τη φωτογραφία».
Ήταν ένα πακέτο από τσιγάρα. Αλλά στην πίσω πλευρά, στη λευκή, ήταν αποτυπωμένη η μορφή του. Τότε τα πακέτα των τσιγάρων κατασκευάζονταν με σκληρό χαρτόνι και ήταν «πλακέ». Στα χωριά μας δεν τα πετούσαν ποτέ. Οι μπακάληδες έγραφαν συχνά τις παραγγελίες τους σ’ αυτά, άλλοι έγραφαν ενθυμίσεις, ακόμη και τα ονόματα των τεθνεώτων που μνημόνευαν οι παπάδες σε τσιγαρόκουτες και τσιγαρόχαρτα τα έγραφαν. Αυτό, λοιπόν, ήταν και το μόνο πρόσφορο μέσο για τις δυνατότητες του Φραγκιού. Φωτογραφία δεν μπορούσε να βγάλει. Μπορούσε, όμως, να ζωγραφίσει ο ίδιος τη μορφή του. Αν και δεν είχε πιάσει ποτέ μολύβι στα χέρια του, πήρε έναν καθρέφτη από ποδήλατο και άρχισε να ζωγραφίζει.
Ο σταθμάρχης έμεινε με το στόμα ανοιχτό. Η ομοιότητα του ανθρώπου με την αυτοπροσωπογραφία του δεν μπορούσε να αμφισβητηθεί. Ήταν ολόιδιος! Και η ποιότητα της εικόνας εξαιρετική.
Ο Φραγκιός δεν είχε προσπαθήσει μέχρι τότε να ζωγραφίσει. Αυτή ήταν η πρώτη φορά, ίσως και η τελευταία. Η ανθρώπινη ευρηματικότητα και η ευφυΐα του ανθρώπου είχε θριαμβεύσει. Όμως, άλλα λέει ο νόμος της λογικής (της τετράγωνης λογικής του κωφάλαλου νέου) κι άλλα λένε οι νόμοι. Όπως είναι φυσικό, «δελτίον ταυτότητος» δεν μπορούσε εκδοθεί. Ο νόμος δεν αναγνωρίζει το δικαίωμα της αποτύπωσης της ανθρώπινης μορφής σε κανένα ζωγράφο, ούτε σπουδαγμένο ούτε αυτοδίδακτο. Κι εκεί που δεν δίνουν λύση οι νόμοι, δίνουν οι άνθρωποι.
Ο Ζώγας πήρε το άδειο τσιγαροκούτι και φώναξε τον εισπράκτορα του λεωφορείου. Του έδωσε ένα χρηματικό ποσόν και το πακέτο και του παράγγειλε να πάρει μαζί του την επόμενη μέρα τον Φραγκίσκο στο Ηράκλειο, να τον πάει σ’ ένα φωτογραφείο και να περιμένει να πάρει τις φωτογραφίες. Του είπε ακόμη να αντιγράψει τη ζωγραφιά. Ο ευαίσθητος σταθμάρχης ήθελε να κρατήσει ως ενθύμιο αυτό το ωραίο σχέδιο.
Ένας από τους μαθητές που άκουγαν τη συζήτηση με τον εισπράκτορα σηκώθηκε αμέσως, έδωσε κι εκείνος λίγα κέρματα από το «χαρτζιλίκι» του και παρακάλεσε να του τυπώσουν ένα ακόμη αντίγραφο της προσωπογραφίας. Ο μαθητής αυτός δεν ήταν άλλος από τον φίλο μου τον Γιάννη Καραβαλάκη, στον οποίο χρωστούμε όχι μόνο την ωραία αφήγηση αλλά και το μοναδικό ίσως αντίγραφο της προσωπογραφίας.
Ο «Βουβός» από το Κάτω Μετόχι απέκτησε απροσδόκητα «δελτίον ταυτότητος». Ο σταθμάρχης απέκτησε, επίσης απροσδόκητα, ένα από τα πιο σημαντικά θυμητάρια της καριέρας του. Κι εμείς αποκτήσαμε μια πολύτιμη γνώση για τη δύναμη της ανθρώπινης θέλησης.
Όταν άκουσα την αφήγηση κοίταξα την προσωπογραφία. Δε έτυχε να δω ποτέ την πολυπόθητη ταυτότητα του αυτοσχέδιου ζωγράφου. Νομίζω, όμως, ότι πέρα από τους τύπους, τις διατάξεις, τους νόμους, τη γραφειοκρατία και όλα τα παρελκόμενα, η αληθινή ταυτότητα του κωφάλαλου καλλιτέχνη είναι αυτή η ζωγραφιά. Κανένα «νόμιμο» χαρτί δεν μπορεί να την αντικαταστήσει.
Ο Φραγκιός έζησε μέχρι το 1974. Πέθανε σε ηλικία 52 ετών. Δεν ξέρω αν έχει σωθεί τίποτ’ άλλο δικό του πέρα από την αγαθή ανάμνηση κι αυτό το ταλαιπωρημένο αντίγραφο που νομίζω πως αδικεί πολύ το πρωτότυπο. Σκέφτομαι πως οι δυνατότητες του φωτογράφου να αντιγράψει την αυτοπροσωπογραφία από το πακέτο των τσιγάρων ήταν κι αυτές περιορισμένες – ταιριαστές με μιαν Ελλάδα περιορισμένης κυριαρχίας, περιορισμένης δημοκρατίας και περιορισμένης φαντασίας.

http://topaliatzidiko.blogspot.com

Το Θέατρο Μπολσόι στη Μόσχα άνοιξε ξανά τις πύλες του την Παρασκευή, μετά από εργασίες ανακαίνισης που χρειάστηκαν έξι χρόνια για να ολοκληρωθούν.

Το κόστος των εργασιών ανέρχεται σε 568 δισεκατομμύρια ευρώ.Οι χορευτές του ιστορικού θεάτρου ετοιμάζονται για μία από τις πιο σπουδαίες σαιζόν στην ιστορία του.

Το θέατρο έκλεισε το 2005, προκειμένου να γίνει η ανακαίνιση, ωστόσο, αυτή αποδείχθηκε πολύ πιο δύσκολη, απαιτώντας μεγάλα χρηματικά ποσά.

Οι τοιχογραφίες αντικαταστάθηκαν, τα χρυσά φύλλα πλυθήκαν με βότκα και γυαλίστηκαν με γούνα σκίουρων (!)

Η κουρτίνα «έχασε» το σφυροδρέπανο της σοβιετικής εποχής, ενώ τα εμβλήματα στο εξωτερικό του κτιρίου αντικαταστάθηκαν από τον ρωσικό αετό.

Το σημερινό κτίριο του θεάτρου Μπολσόι είναι κτίσμα του 1856 και ανταποκρινόταν τότε στην αισθητική της τσαρικής οικογένειας, στην οποία και ανήκε.

Στο θέατρο Μπολσόι η τσαρική οικογένεια επέτρεπε μόνον παραστάσεις όπερας και μπαλέτου. Την παράδοση αυτή τήρησε κατόπιν και η σοβιετική ηγεσία.

Το Μπολσόι, ένα από τα διασημότερα θέατρα του κόσμου, υπήρξε για χρόνια το λίκνο και η στέγη του κλασικού μπαλέτου της Ρωσίας. Εδώ δόθηκε η παγκόσμια πρεμιέρα της Λίμνης των Κύκνων του Τσαϊκόφσκι το 1877.

Από το 1856 μέχρι και το 2005, που έκλεισε για να ανακαινισθεί, το κτίριο του Μπολσόι είχε υποστεί πολλές αρχιτεκτονικές παρεμβάσεις με αποτέλεσμα την ποιοτική υποβάθμιση της ακουστικής του.

Ένας από τους βασικούς στόχους των επισκευών ήταν και η πλήρης αποκατάσταση της ακουστικής του.

Τα επίσημα εγκαίνια της κύριας σκηνής της Ρωσίας ύστερα από την εξάχρονη ανακαίνιση-ανοικοδόμησή της συνοδεύονται από ένα λαμπερό γκαλά με τη συμμετοχή διάσημων αστέρων.

Ανάμεσα στους προσκεκλημένους, είναι, φυσικά, οι ηγέτες της Ρωσίας, αρχηγοί χωρών της ΕΕ και της Κοινοπολιτείας Ανεξάρτητων Κρατών, καθώς επίσης και εκπρόσωποι του διπλωματικού σώματος στη Μόσχα.

Η μεγάλη συναυλία θα μεταδοθεί ζωντανά στους κατοίκους 36 χωρών, ενώ εκατομμύρια χρήστες θα μπορούν να την παρακολουθήσουν μέσω Διαδικτύου.

Αλήθεια, έχετε πάει ποτέ στη Σιβηρία; Εκεί στο απόλυτο κρύο, στη μοναξιά, στην εξορία αυτού του πλανήτη;Αν είχατε βρεθεί στη Σιβηρία, ίσως και να ‘χατε ακούσει την ιστορία των τριών αλόγων.Ήταν κάποτε τρία άλογα που έσερναν υπομονετικά μια μεγάλη άμαξα. Επρόκειτο για μια κοπιαστική δουλειά , αλλά είχαν ως επιβράβευση λαχταριστό σανό στο τέλος της ημέρας. Έτσι κι αλλιώς μόνο αυτό ήξεραν να κάνουν τα συγκεκριμένα ζωντανά. Αυτή ήταν η ζωή τους, έτσι είχαν μάθει. Και, μάλιστα, την προτιμούσαν από τη ζωή άλλων αλόγων- που όπως είχαν ακούσει από φήμες των ανθρώπων- δεν είχαν τίποτα να φάνε και ψυχορραγούσαν αβοήθητα σε μακρινές στέπες.

Τον τελευταίο καιρό, η άμαξα ήταν ακόμα πιο βαριά. Κάτι χοντροί άντρες με φραμπαλάδες στον λαιμό και ενοχλητικά θορυβώδεις φωνές, φόρτωναν ασήκωτα σεντούκια. Έβαζαν κι άλλα φορτία, χωρίς να νοιάζονται για το πώς θα μεταφερθούν. Η δουλειά έπρεπε να γίνει. Όπως γινόταν πάντα. Όπως και γίνεται.Κι ενώ η καθημερινότητα έμοιαζε όλο και πιο επίπονη, το φαγητό για τα άλογα λιγόστευε.

Τους έδιναν πια μικρότερη μερίδα σανό. Και δεν άργησαν να έρθουν και οι νύχτες που τα άλογα έβρισκαν άδειο τον στάβλο τους. Χωρίς ίχνος τροφής.Άρχισαν να απελπίζονται.Ένα από τα τρία, χλιμίντρισε επίμονα μπροστά στον αμαξά κι εκείνος του έριξε μια δυνατή με το καμουτσίκι για να σωπάσει. Την επόμενη μέρα προσπάθησε να σηκωθεί απότομα στα δυο του πόδια και ν’ αρνηθεί να το δέσουν στην άμαξα. Μα τότε είναι που το αφεντικό του επιστράτευσε το πιο δυνατό χτύπημα που διέθετε, διακινδυνεύοντας κι ο ίδιος να το τραυματίσει ανεπανόρθωτα και να το χάσει.

Η παράλογη βία του ανθρώπου, όμως, τρομοκράτησε και τα άλλα δύο ήσυχα άλογα.Οι μέρες γίνονταν βασανιστικές. Τα βράδια είχαν την εκκωφαντική σιωπή της απόγνωσης.Θα έτρωγαν το ένα το άλλο; Θα ρίσκαραν να τα σκοτώσει ο σκληρός ιδιοκτήτης τους; Θα έσωζαν μόνο τον εαυτό τους; Και πώς; Δεν τους είχε ξανασυμβεί κάτι τέτοιο. Δεν ήξεραν τίποτα. Κι έμεναν ακίνητα, περιμένοντας την επόμενη μέρα.

Έβλεπαν συχνά τις πόρτες ανοιχτές. Κάποιος θα ξεχνούσε την κεντρική είσοδο του στάβλου ή ακόμα και την σιδερένια κεντρική πύλη του κτήματος. Είχαν πολλές ευκαιρίες να το σκάσουν, να γλιτώσουν από αυτή τη ζωή, ν’ απελευθερωθούν. Αλλά…Αλλά, σιγά σιγά άρχισαν να καταλαβαίνουν.Μέχρι πρόσφατα νόμιζαν πως είχαν γεννηθεί ελεύθερα, αλλά στην πραγματικότητα δεν ήξεραν τίποτα για το πώς ζει ένα ελεύθερο άλογο.

Ένα άγριο άλογο. Χωρίς γκέμια, χαλινάρια, παρωπίδες και σέλλα για καλοαναθρεμμένους πισινούς. Ήξεραν μόνο συγκεκριμένες εντολές.Και, κυρίως, είχαν μάθει να ζουν χωρίς να τ’ αγαπά κανείς. Κι αυτό για τα άλογα είναι η μεγαλύτερη σκλαβιά.Και έμειναν ξανά ακίνητα. Περιμένοντας την επόμενη μέρα.

Μέχρι που τέλειωσαν οι μέρες. Κι ήρθαν καινούρια άλογα στη θέση τους. Όπως γίνεται πάντα με τα άλογα, τις άμαξες και τους δρόμους που θα διαβούν.Ο φόβος μπορεί να είναι πιο δυνατός ακόμα κι απ’ το κρύο της Σιβηρίας.

Ο φόβος μπορεί να είναι πιο δυνατός ακόμα κι απ’ τους πιο άγριους καιρούς.ΥΓ. Τρόικα (ρωσ. тройка) αρχικώς «έλκηθρο ή άμαξα που σύρεται από τρία ζώα». (Μεταφορικώς κατέληξε να σημαίνει «τριανδρία»)

Ένα γεγονός που έχει επιμελώς αποσιωπηθεί είναι ότι στις 16 Νοεμβρίου 1967 η Τουρκική Εθνοσυνέλευση κήρυξε τον πόλεμο εναντίον της Ελλάδας. Στα σύνορα του Έβρου η απέναντι όχθη πλημμύρισε με τουρκικά άρματα μάχης, που μάρσαραν νυχθημερόν εκφοβιστικά και πανέτοιμα να περάσουν το ποτάμι.

Στη δική μας πλευρά ο αριθμός των αρμάτων ήταν ασήμαντος σε σχέση με των Τούρκων και αρχίσαμε τα «κολοκοτρωναίικα» τα κάναμε κυκλικές βόλτες μέσα από δάση και χωριά για να φαίνονται περισσότερα. (Εικόνα τρομακτικής ανισότητας, που θα έπρεπε να την έχουν αντικρίσει όσοι με ασυγχώρητη ανευθυνότητα μιλάνε για μείωση των εξοπλισμών.)Ο ίλαρχος Ν.Μ., διοικητής μιας Ίλης Αναγνωρίσεως, διέθετε στον τομέα ευθύνης του πλάι στο ποτάμι 4 έφεδρους αξιωματικούς και 144 στρατιώτες, συν 2 «βοηθητικούς» που δεν έφεραν όπλο.Εκείνες τις κρίσιμες στιγμές έλαβε μια επείγουσα διαταγή από τη Μεραρχία και κάλεσε προσκλητήριο στη μονάδα του.

Ανέλυσε στους συγκεντρωμένους την κατάσταση, μίλησε για την τουρκική υπεροπλία και ζήτησε από τους στρατιώτες του 30 εθελοντές να περάσουν την ίδια νύχτα το ποτάμι, με επικεφαλής τον ίδιο και τους 4 έφεδρους αξιωματικούς τους, για δολιοφθορά στα εχθρικά τανκς. Οι πιθανότητες να γυρίσουν ζωντανοί ήταν μηδαμινές, είτε πετύχαινε η αποστολή τους είτε όχι γι’ αυτό τούς έδωσε είκοσι λεπτά προθεσμία να συζητήσουν μεταξύ τους και να αποφασίσουν μόνοι τους ποιοι θα συμμετείχαν εθελοντικά. Μάλιστα προέτρεψε όσους ήταν παντρεμένοι ή είχαν προστατευόμενα μέλη στην οικογένειά τους να μη συμμετάσχουν στο εγχείρημα. Στην ουσία ο ίλαρχος Ν.Μ. απάλλαξε τους στρατιώτες του από κάθε όρκο και υποχρέωση και τους έδωσε το δικαίωμα να επιλέξουν οι ίδιοι αν θα ζήσουν ή θα πεθάνουν.

Ο Έβρος ήταν ανέκαθεν για τον στρατό ο κάλαθος των «αχρήστων». Ήταν μία χρόνια πρακτική των προηγούμενων κυβερνήσεων, στην οποία η δικτατορία είχε προσδώσει διαστάσεις τιμωρίας. Στον Έβρο έστελναν όλους τους παρίες, που δεν είχαν στον ήλιο μοίρα για καλύτερη μετάθεση, τους κοινωνικά απροσάρμοστους και κυρίως τους αντίθετους στο καθεστώς, στους οποίους μάλιστα επιφύλασσε και την ανάλογη περιποίηση.

Αυτή πάνω κάτω ήταν η κοινωνική σύνθεση και της μονάδας του Ν.Μ., που οι οπλίτες της συσκέπτονταν μεταξύ τους για είκοσι λεπτά και συγκεντρώθηκαν πάλι με τον ήχο της σάλπιγγας. Ο ίλαρχος διέταξε οι 30 εθελοντές να κάνουν ένα βήμα μπροστά για να αποσπαστούν από τους υπόλοιπους. Τότε ένα βήμα μπροστά δεν έκαναν μόνο 30 άντρες, αλλά αυτομάτως και οι 144, μαζί τους και οι 2 «βοηθητικοί». Αυτά τα παιδιά ήταν απλοί στρατιώτες. Δεν είχαν την ψυχοτεχνική εκπαίδευση για καταδρομικές επιχειρήσεις ούτε τον απαιτούμενο ειδικό εξοπλισμό και την ανάλογη υποστήριξη, εύλογα θα μπορούσαν να διαμαρτυρηθούν γι’ αυτή την αποστολή θανάτου.

Όμως αποφάσισαν να υπερβάλουν εαυτόν, διέγραψαν τις ταλαιπωρίες που τους υπέβαλλε το ανελεύθερο καθεστώς και ήταν έτοιμα να δώσουν τη ζωή τους για την πατρίδα, όπως ακριβώς οι πατέρες τους πολέμησαν τους Ιταλούς υπό τη μεταξική δικτατορία: η αντίθεσή τους στο δικτατορικό καθεστώς δεν επηρέασε σε τίποτα τη φιλοπατρία τους.Ένιωθαν ως το κύτταρό τους, χωρίς να χρειαστεί να τους το πει κανείς, ότι η εθνική επιβίωση είναι υπεράνω ιδεολογιών, ταξικών διαφορών, προσωπικών αδικιών, συμφερόντων κ.λπ.

Γιατί το κράτος δεν είναι πατρίδα. Το κράτος είναι απλώς ένα σύστημα διαχείρισης της κοινωνίας που αλλάζει ανάλογα με τα πρόσωπα τα οποία εντελώς πρόσκαιρα και συγκυριακά το στελεχώνουν. Το κράτος πιθανόν να είναι δίκαιο ή άδικο, ικανό ή ανίκανο, αφερέγγυο, αυταρχικό και σπανίως στοργικό να δέρνει τους συνταξιούχους, να μη σέβεται ζώντες και τεθνεώτες, να μεροληπτεί, να ψεύδεται, να εξαπατά, να χρηματίζεται, να τρομοκρατεί.Η πατρίδα είναι κάτι ακλόνητο, βαθύ και καθοριστικό για τον άνθρωπο.

Η πατρίδα είναι η πανάρχαιη γειτονιά μας στον κόσμο.Αυτή μας προσδιορίζει και νοηματοδοτεί την ύπαρξή μας. Επειδή είμαστε πρόσωπα, και όχι τυχαία άτομα, υπάρχουμε εν χώρω και χρόνω με δικό μας ήθος και έθος. Άλλωστε η ανθρώπινη ποικιλία τρόπων, αισθημάτων, εμπειριών και έκφρασης συνιστά τη διαφορετικότητα, που είναι ζωή και ευλογία, δίνει μορφή και περιεχόμενο στον κάθε άνθρωπο ξεχωριστά.

Τελικώς η σύγκρουση τότε με την Τουρκία αποσοβήθηκε με οδυνηρές υποχωρήσεις εκ μέρους μας, μία από αυτές ήταν η επαίσχυντη απόσυρση της ελληνικής μεραρχίας από την Κύπρο, που άνοιξε το δρόμο για την τουρκική εισβολή στο νησί το 1974. Και από τότε, χωρίς να γίνει πόλεμος, επί 40 ολόκληρα χρόνια χάνουμε σταθερά ανθρώπους και δικαιώματα.

Ιδίως από το 1996 και μετά έχουμε οδηγηθεί σε μια κατάσταση «φινλανδοποίησης» έναντι της Τουρκίας, η οποία συνεχώς διατυπώνει νέες απειλές και νέες απαιτήσεις: Ίμια, γκρίζες ζώνες, S-300, υφαλοκρηπίδα, Θράκη, casus belli για τα 12 μίλια, αποστρατιωτικοποίηση των νησιών (για να ακολουθήσουν τη μοίρα της Κύπρου), διχοτόμηση του Αιγαίου και ίσως άλλα που δεν τα γνωρίζουμε.

Και, επειδή «τίποτα δεν μπορεί να προχωρήσει αν κάτι άλλο δεν υποχωρήσει», εμείς τα τελευταία δέκα χρόνια, άτολμοι και περιδεείς, γλείφουμε για «ελληνοτουρκική φιλία», μεταμφιέζουμε τον τρόμο μας σε «σωφροσύνη» και σκιζόμαστε να εξυπηρετήσουμε τους απέναντι σε ό,τι θέλουν: υποστήριξη στην Ευρώπη, τερατούργημα Ανάν, οικονομικά ανοίγματα και διάφορα άλλα αναξιοπρεπή, ενώ ο κατάλογος των πεσόντων μας μεγαλώνει ασταμάτητα: Σιαλμάς, Βλαχάκος, Γιαλοψός, Καραθανάσης, Ηλιάκης.

Όμως όλα έχουν ένα όριο. Η πορεία ενός έθνους δεν καθορίζεται από ευκαιριακά συμφέροντα και ανεπαρκείς ηγεσίες. Περιλαμβάνεται στις θυσίες των νεκρών μας, στο παρόν το δικό μας και στο μέλλον αυτών που έρχονται. Τα κυριαρχικά μας δικαιώματα μπορεί να τα χάσουμε μόνο μετά από στρατιωτική ήττα, ουδείς από τους κρατούντες νομιμοποιείται να τα παραχωρήσει σε διαπραγματεύσεις. Όποιος μιλάει για ελευθερία και ανεξαρτησία χωρίς να είναι έτοιμος να ματώσει είναι απατεώνας.

Ούτε το δικαστήριο της Χάγης ούτε οποιοσδήποτε άλλος διεθνής οργανισμός μπορεί να αποφανθεί αν επιτρέπεται να αναπνέουμε ακόμη τον αέρα της πατρίδας μας ή αν η Θράκη, η Κύπρος και τα νησιά είναι δικά μας.Η αλήθεια είναι μία και πανάρχαιη: Δικό σου είναι μόνο αυτό που μπορείς να προστατεύσεις.