Navi Voice

Από τον λόγο του Θ. Κολοκοτρώνη προς την Ελληνική νεολαία που εκφωνησε στην Πνύκα το 1838.

Όταν αποφασίσαμε να κάμωμε την Επανάσταση, δεν εσυλλογισθήκαμε ούτε πόσοι ήμεθα, ούτε πως δεν έχομεν άρματα, ούτε ότι οι Τούρκοι εβαστούσαν τα κάστρα και τας πόλεις, ούτε κανένας φρόνιμος μας είπε, "πού πάτε εδώ να πολεμήσετε με σιτοκάραβα βατσέλα", αλλά, ως μία βροχή, έπεσε εις όλους μας η επιθυμία της Ελευθερίας μας... και όλοι, και οι κληρικοί και οι προεστοί και οι καπεταναίοι και οι πεπαιδευμένοι και οι έμποροι, μικροί και μεγάλοι, όλοι συμφωνήσαμεν σ' αυτό το σκοπό και κάναμεν την επανάσταση.

Εις τον πρώτο χρόνο της Επαναστάσεως είχαμε μεγάλη ομόνοιαν και όλοι ετρέχαμε σύμφωνοι... Ο ένας πήγαινε στον πόλεμο, ο αδελφός του έφερνε ξύλα, η γυναίκα του εζύμωνε, το παιδί του εκουβαλούσε ψωμί και μπαρουτόβολα στο στρατόπεδο και εάν αυτή η ομόνοια εβαστούσε ακόμη δύο χρόνους, ηθέλαμε κυριεύσει και την Θεσσαλία και την Μακεδονία, και ίσως εφθάναμεν και εις την Κωνσταντινούπολη...

Τόσο τρομάξαμε τους Τούρκους, οπού άκουαν Έλληνα και φεύγαν χίλια μίλια μακριά. Εκατόν Έλληνες έβαζαν πέντε χιλιάδες εμπρός κι ένα καράβι μια αρμάδα.

Πρωτοφανές αυτό που συνέβη στη Βόρεια Κορέα. Το απολυταρχικό καθεστώς της χώρας υπέβαλε σε δημόσια διαπόμπευση τον ομοσπονδιακό προπονητή και τους παίκτες της Εθνικής ποδοσφαίρου επιδή υπέστησαν τρεις ήττες σε ισάριθμα παιχνίδια στο Παγκόσμιο Κύπελλο της Νότας Αφρικής!

Ο προπονητής Κιμ Γιονγκ Χαν και οι ποδοσφαιριστές οδηγήθηκαν σε πλατφόρμα στο υπουργείου... Πολιτισμού και για τουλάχιστον έξι ώρες δέχθηκαν την έντονη κριτική του υπουργού Παρκ Μιόνγκ Τσολ, μπροστά σε 400 κυβερνητικά στελέχη, μαθητές και δημοσιογράφους. Παράλληλα, ένας δημοσιογράφος της κρατικής τηλεόρασης απαριθμούσε -στη διάρκεια του... event- τα λάθη στα οποία υπέπεσε κάθε παίκτης σε κάθε αγώνα του Μουντιάλ...

Μάλιστα, όπως αναφέρουν πληροφορίες, ο ομοσπονδιακός προπονητής διεγράφη από το Κομουνιστικό Κόμμα και εξαναγκάσθηκε να γίνει εργάτης! Και αυτό γιατί... πρόδωσε την εμπιστοσύνη του καθεστώτος.

Το περιστατικό συνέβη στις 2 Ιουλίου.

Δεκαπέντε νέα μνημεία πολιτιστικής κληρονομιάς, ανάμεσά τους και τα κανάλια του Άμστερνταμ.

Δεκαπέντε νέες τοποθεσίες, ανάμεσά τους τα κανάλια του Άμστερνταμ, προστέθηκαν στον κατάλογο των μνημείων παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της ΟΥΝΕΣΚΟ, ανακοίνωσε στην ιστοσελίδα του ο Παγκόσμιος Οργανισμός του ΟΗΕ για την Εκπαίδευση, την Επιστήμη και τον Πολιτισμό.

Η επιτροπή έλαβε τις αποφάσεις της στη Μπραζίλια στο πλαίσιο των εργασιών της για την ανανέωση του καταλόγου.

Ανάμεσα στις τοποθεσίες που προστέθηκαν στον κατάλογο είναι οι ιστορικές αγορές του Ταμπρίζ στον Ιράν και του Ατ-Τουράιφ στην Σαουδική Αραβία, η ατόλλη Μπικίνι στα νησιά Μάρσαλ όπου πραγματοποιήθηκε η πρώτη αμερικανική πυρηνική δοκιμή, η ορεινή δασική περιοχή της Σρι Λάνκα, η αυτοκρατορική περιοχή Θανγκ Λονγκ στο Ανόι του Βιετνάμ, η αρχαιολογική τοποθεσία του Σαράζμ στο Τατζικιστάν και τα κάστρα στο Αλμπί στη Γαλλία. .

Με τις νέες προσθήκες, οι τοποθεσίες που περιλαμβάνονται στον κατάλογο για πολιτιστικούς ή περιβαλλοντολογικούς λόγους φτάνουν τις 904. Θεωρούνται μοναδικές στον κόσμο και έχουν τεράστιο ενδιαφέρον για τον πλανήτη.

Η 34η συνέλευση της επιτροπής παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς άρχισε στις 25 Ιουλίου και θα τελειώσει στις 3 Αυγούστου με συνολικά 39 τοποθεσίες να είναι υποψήφιες.

Το να συμπεριληφθεί μια τοποθεσία στον κατάλογο των μνημείων παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς είναι ένα σημαντικό προνόμιο, κυρίως οικονομικό για τις αναπτυσσόμενες χώρες, αφού σημαίνει μεγαλύτερη τουριστική κίνηση, αλλά και χρηματική ενίσχυση για την προφύλαξη και διατήρηση του μνημείου. Βέβαια αν δεν γίνουν σεβαστοί οι κανόνες που θέτει η ΟΥΝΕΣΚΟ σε κάθε χώρα, η τοποθεσία μπορεί να διαγραφεί από τον κατάλογο.

Μόλις συνειδητοποίησα ότι μπήκαμε στο καλοκαίρι, την εποχή της ξεγνοιασιάς, της νηνεμίας στη φύση αλλά και στο εσωτερικό του εαυτού μας, την εποχή που η ελπίδα αναζωπυρώνεται και το χαμόγελο, παρά τα βάσανα και τα προβλήματα, δειλά δειλά προσγειώνετε στα χείλη του κάθε ανθρώπου.

Ανησυχώ όμως ομολογουμένως, γιατί πολύ φοβάμαι, ότι το εφετινό καλοκαίρι, ο Έλληνας, ετούτος ο ες αεί μάρτυρας και ήρωας στα βιβλία της ιστορίας, δε θα χαμογελάσει, δε θα αναζητήσει την ελπίδα και η ζωή του θα παραμείνει αβέβαιη και μαυρισμένη, μιας και κάποιοι σωτήρες του, τον οδήγησαν στην όχθη του γκρεμού και τον άφησαν να πέσει.

Βρισκόμαστε αγαπητοί μου, στην πιο αβέβαιη φάση της ιστορικής μας ύπαρξης από την περίοδο της μεταπολίτευσης και έπειτα. Και αυτό δε συμβαίνει επειδή έχουμε προβλήματα, αλλά επειδή δεν έχουμε τον τρόπο και τους ανθρώπους να δώσουν λύση σε αυτό το μαρτυρικό τέλμα που έχουμε εμπέσει. Ο Έλληνας, πάντα είχε βάσανα, προβλήματα και πάντα ήταν στο μέσο των δύσκολων συνθηκών. Πάντα όμως επιβίωνε και έμενε ζωντανός, χάρη στους ανθρώπους του, χάρη στους λυτρωτές του, χάρη στην ελληνική ψυχή και λεβεντιά του. Πάντα είχε δυσκολίες, μα πάντα έβλεπε μια μικρή λυχνία ζωής και λύτρωσης στην άκρη του τούνελ και πάντα προσπαθούσε να τη φτάσει για να κερδίσει τη σωτηρία του.

Σε τούτη την περίοδο που διανύουμε, το πρόβλημα δεν έγκειται στην ίδια τη μορφή του, αλλά στο ότι δεν υπάρχει ο τρόπος ή εκείνος που θα δώσει τη λύση. Η λυχνία στην άκρη του τούνελ δεν φαίνεται καν και οι μεγάλοι άντρες έχουν δυστυχώς πεθάνει, θάβοντας μαζί τους τις αρετές τους, χωρίς πριν να τις κληροδοτήσουν σε εμάς.

Έχουμε γίνει ανίκανοι αγαπητοί μου, έρμαια των οικονομικών πολιτικών της τρόικας και των ισχυρών αυτής της οικουμένης, και δεχόμαστε πειθήνια και ακατέργαστα όσα μας διατάζουν να πράξουμε, θυσιάζοντας τα πάντα στο βωμό της σωτηρίας αυτής της χώρας, με της οποίας τη χρεοκοπία ουδεμία σχέση έχουμε. Μας βάζουν στο τρυπάκι να επωμιστούμε ένα πρόβλημα για το οποίο δεν έχουμε ευθύνη, εκείνοι που το γέννησαν, εκείνοι που τόσα χρόνια το έπαιζαν αρχηγοί και ηγέτες, εκείνοι που παρασίτησαν επί σειρά ετών σε βάρος μας, εκείνοι που προκλητικά μας διαβεβαίωναν ότι είχαμε κράτος, εκείνοί που τόσα χρόνια οδηγούσαν την Ελλάδα στη γκιλοτίνα και τον οικονομικό, πολιτικό, εδαφικό στο μέλλον ίσως και κοινωνικό θάνατο.

Και σήμερα, καλούμαστε εμείς, εσύ και εγώ, να πάρουμε στα χέρια μας την καυτή πατάτα της οικονομικής κρίσης και να δώσουμε για να σώσουμε αυτή τη χώρα που δυστυχώς έτυχε να μας γεννήσει και που δυστυχώς επίσης, έτυχε να λατρέψουμε. Εμείς είμαστε αυτοί, που σύμφωνα με τις διαταγές όχι ενός πρωθυπουργού αλλά ενός πρωθυπουργεύοντα, ενός πιονιού στο επιτραπέζιο παιχνίδι της ιστορίας, πρέπει να βγάλουμε το φίδι από την τρύπα, και να θυσιάσουμε, όλα αυτά που με αγώνες χρόνων είχαμε κερδίσει. Η δικτατορία, η χούντα των συνταγματαρχών πέθανε μια μέρα του Νοέμβρη για να έρθει η δημοκρατία των ονείρων μας. Η δικτατορία της δημοκρατίας των οικονομικά ισχυρών έχει ριζώσει για τα καλά και πρέπει να γεννηθούν νέα «Πολυτεχνία» για να επανέλθει αυτή η δημοκρατία, που όσο εύκολα γέννησαν οι πρόγονοι μας, τόσο εύκολα θάψαμε εμείς με τις ταφόπλακες της ανικανότητας μας.

Είναι όμως φρόνιμο και πρέπον αγαπητοί μου, να διακρίνουμε σε βάθος τα πράγματα και τα θέματα που μας περιβάλουν και να μην είμαστε επιφανειακοί, όπως τα ΜΜΕ μας θέλουν. Η κρίση, την οποία σε έχουν αναγκάσει να θεωρείς και δική σου, σαν να είναι το χωράφι σου ας πούμε, δεν είναι μόνο οικονομική. Μπορούμε με σιγουριά να μιλήσουμε για μία κρίση ηθικής, για μία κρίση αξιών και φυσικά για μία κρίση του δημοκρατικού πολιτεύματος που ασπαζόμαστε στη σύγχρονη κοινωνία μας.

Ο Ελευθέριος Βενιζέλος, ένας από αυτούς που μνημονεύσαμε παραπάνω και είπαμε ότι πέθαναν μαζί με το όραμα και τις ιδέες τους, είχε πει κάποτε για το αριστότερον, καθ υπερβολή, πολίτευμα της ύπαρξης του ανθρώπου. «Το δημοκρατικόν κοινοβουλευτικόν πολίτευμα, έχει έναντι των άλλων πολιτευμάτων ένα και μοναδικόν πλεονέκτημα: είναι το λιγότερο ανήθικο από όλα».

Μάλλον θα αναθεωρούσε και θα ανασκεύαζε σαφώς τις απόψεις του αυτός ο μέγιστος Έλλην, αν γνώριζε τους νεοέλληνες πολιτικούς, που προκλητικά τόσα χρόνια προβάλουν και σιχαμερά καμαρώνουν για αυτή την ανηθικότητα τους. Μια ανηθικότητα που έχουν κατοχυρώσει συνταγματικά με νόμους και διατάγματα, για την οποία όλοι μιλούν αλλά κανείς, μιας και κανένα δεν συμφέρει από αυτούς που κατά καιρούς κυβερνούσαν, δεν τολμά να δώσει τέλος στις ανήθικες καταστάσεις. Είναι λίαν ανήθικο αγαπητοί μου, άνθρωποι που θα έπρεπε να είναι στη φυλακή ως υπεύθυνοι εσχάτης προδοσίας και μιλώ για τους αρχηγούς δύο εγκληματικών για το ελληνικό κράτος κυβερνήσεων, ο ένας με το χρηματιστήριο και ο άλλος με τη Σίμενς και τα Βατοπέδια, να κάθονται σήμερα στα πίσω έδρανα της βουλής ως Βούδες της ιστορίας και να αδιαφορούν γελώντας προκλητικά και ανήθικα εις βάρος όλων εμάς. Είναι ανήθικο να γνωρίζουμε τους εγκληματίες και τους υπαίτιους της καταστροφικής μας πορείας και να μην τολμούμε να τους οδηγήσουμε στη φυλακή, όπως σε ένα ορθό δημοκρατικό πολίτευμα θα συνέβενε.

Η δημοκρατία και η πανέμνοστη αδελφή της η Ελευθερία, όπως υπέροχα ορίζει ο Κ. Ν. Παπανικολάου, γεννήθηκε αιώνες πριν σε αυτά τα ελλαδικά εδάφη και εδώθει από τους Έλληνες σαν δώρο προς εξέλιξη σε όλη την οικουμένη, σε όλη την ανθρωπότητα. Ο «χρυσούς αιών» του Περικλέως δεν υπήρξε χρυσός μόνο εδώ σε εμάς, αλλά στιγμάτισε την παγκόσμια κοινωνική ορολογία, χαρίζοντας της μια από τις ωραιότερες θεωρίες στη προσπάθεια της οριοθέτησης των πολιτικών και κοινωνικών αναγκών του, τη δημοκρατία. Μια λέξη, έναν όρο, μια ζωντανή έννοια, την οποία ο Έλληνας με ευκολία δημιούργησε αλλά και με ευκολία, εν μία νυχτί λησμόνησε. Αποτελεί αξιακή κρίση αγαπητοί μου, το να λησμονείς τα παιδιά σου. Και η δημοκρατία ήταν παιδί του Έλληνα, το οποίο το έδωσε για υιοθεσία αλλά το ξέχασε σε ξένες μάνες, σε ξένα σπίτια, αν μου επιτρέπετε την παραβολή. Και αυτό συνέβη, γιατί η δημοκρατία, αποτέλεσε τροχοπέδη στα κερδοσκοπικά παιχνίδια των νεοελλήνων ηγετών, με αποτέλεσμα να την επαινούν στα χαρτιά αλλά να την κατακερματίζουν στην πράξη. Και όπως τοις πάσι είναι γνωστό, ότι ζει μονάχα μέσα σε σελίδες και κιτάπια, παύει κάποια στιγμή να υπάρχει και να υφίσταται.

Μαζί λοιπόν με την οικονομική, τρόπον τινά, κρίση, ζούμε και μία σημαντική κρίση του δημοκρατικού μας πολιτεύματος, που κατά τον υπογραφόμενο του άρθρου, είναι το ίδιο, ίσως και περισσότερο σημαντική. « Η δημοκρατία είναι πολύ άρρωστη. Σαφώς σήμερα έχει πολλά φυσικά ελλατώματα. Είναι εύκολο να τη διαφθείρουν και άτομα αδίστακτα μπορούν να εκλεγούν για χάρη την εξουσία», μας λέει για το δημοκρατικό πολίτευμα ο Sean Mac Bride. Και όντος αν συλλογιστούμε το ίδιο, ως ορισμό απλά, το πολίτευμα και το πώς ουσιαστικά εφαρμόζεται, θα διαπιστώσουμε σωρεία ανεφαρμογών του στη πράξη.

Μια από τις αιτίες, που προσδιορίζει τον ισχυρισμό, ότι η δημοκρατία μας περνάει κρίση, είναι η έλλειψη του αισθήματος ευθύνης που μας χαρακτηρίζει. Ο καθένας από εμάς, προκειμένου να εξυπηρετήσει μικρά ή μεγάλα συμφέροντα, αδιαφορεί για την κοινή πορεία και εκφράζει μια άκρως αντιδημοκρατική στάση, αυτή του ατομικισμού και του προσωπικού συμφέροντος, πράγματα που απέχουν έτη φωτός από την ουσιαστική δημοκρατική εφαρμογή του ισχύοντος πολιτεύματος. Το κοινό συμφέρον περνάει σε δεύτερη μοίρα και λέξεις όπως, μίζα, ρουσφέτι, βίσμα, μπαίνουν για τα καλά στο λεξιλόγιο του «καλού» δημοκράτη. Η αίσθημα της δημοκρατίας πρωτίστως., απουσιάζει από τον ίδιο μας τον εαυτό, τον οποίο θέτουμε αυτόματα στην κορυφή, αδιαφορώντας και τους λοιπούς πολίτες και συνοδοιπόρους.

Στοιχείο επίσης που λειτουργεί ως αποδεικτικό, της κρίσης που μαστίζει το δημοκρατικό μας πολίτευμα και συνδέεται με το προαναφερόμενο, είναι η διαφθορά. Η διαφθορά αποτελεί κομμάτι της εξασθένισης του πολιτεύματος και παρουσιάζεται ως η αχίλλειος πτέρνα της δημοκρατίας μας. Οι κυβερνώντες και κύριοι του πολιτικού δημοκρατικού συστήματος, ανέρχονται στην εξουσία και όπως είναι στη φύση του ανθρώπου, θαμπώνονται από τα κάλλη της. Αποτέλεσμα τούτου, όλα αυτά τα φαινόμενα που συναντήσαμε στις κυβερνήσεις του παρελθόντος και που αναγκαζόμαστε να πληρώσουμε σήμερα. Η διαφθορά, είναι ο εχθρός του δημοκρατικού πολιτεύματος αλλά και το παράσιτο εκείνο, που βρίσκει στο δημοκρατικό πολίτευμα, τις συνθήκες να αναπτυχθεί και παράξει τα τέκνα του.

Συμπερασματικά λοιπόν και μη θέλοντας να αναπτύξουμε περισσότερο το θέμα, μιας και η σελίδες δε θα μας φτάσουν, μπορούμε να καταλήξουμε στην άποψη ότι η δημοκρατία μας σήμερα νοσεί. Νοσεί εξαιτίας των δημαγωγών που κυριαρχούν σε αυτή, εξαιτίας της αδιαφορίας των πολιτών, εξαιτίας της αλλοτρίωσης του ίδιου μας του εαυτού, εξαιτίας της έλλειψης ουσιαστικής πολιτικής, εξαιτίας της απαξίωσης της πολυφωνίας και του διαλόγου. Σαφώς η λύση δεν είναι προάσπιση ενός ολιγαρχικού καθεστώτος, αλλά η αφύπνιση όλων μας, στο να εφαρμόσουμε σωστά το δημοκρατικό μας πολίτευμα, το δημιούργημα μας, βάζοντας φρένο επιτέλους σε όσους και όσα το φθείρουν και το καθιστούν ανίκανο. Αγαπητοί μου, οι ιδεολογίες των κομμάτων μας πέθαναν. Όσο πιο γρήγορα το καταλάβουμε και συνασπιστούμε απέναντι σε έναν κοινό αγώνα, τόσο καλύτερα θα επανέλθουμε.

Να ξέρετε ότι η οικονομική κρίση θα κορεστεί και θα περάσει, η κρίση των αξιών και της κοινωνικής πραγματικότητας που διανύουμε όμως θα μας μαστίζει για χρόνια εάν δεν την συνειδητοποιήσουμε.

«Θα το ξανασκεφτόμουν» λέει στο ΘΕΜΑ ο Τούρκος δημσοιογράφος κ.Σερτ Τσεσούρ, που σήμερα εργάζεται στο τουρκικό πρακτορείο ειδήσεων Dogan News Agency και ο οποίος πριν από 14 χρόνια κατέβασε μαζί με έναν συνάδελφο του την ελληνική σημαία από τα Ίμια, σηματοδοτώντας την κρίση ανάμεσα στις δύο χώρες.

Ο ίδιος, που είναι καταχωρημένος στη λίστα των «ανεπιθύμητων προσώπων» στην Ελλάδα , τάσσεται υπέρ της ελληνοτουρκικής φιλίας, αν και το 1996 παραλίγο να οδηγούσε σε πολεμική σύγκρουση Ελλάδα και Τουρκία.

Ολόκληρη η συνέντευξη του κ.Τσεσούρ στο ΘΕΜΑ έχει ως εξής :

Πιστεύετε πως θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί η κρίση στις βραχονησίδες Ίμια το 1996 ;

Με τις συνθήκες εκείνης της εποχής κανείς δεν θα μπορούσε ποτέ να μαντέψει πως η κρίση θα ήταν τόσο σημαντική και πως θα διαρκούσε για τόσο καιρό. Δεν υπήρχε πρόθεση δημιουργίας κρίσης, τουλάχιστον από την πλευρά μου.

Πολλοί υποστηρίζουν πως οι μυστικές υπηρεσίες της Τουρκίας σας έδωσαν εντολή να μεταβείτε στα Ίμια και να κατεβάσετε την ελληνική σημαία.

Κατηγορηματικά δηλώνω πως ήταν καθαρά μια δημοσιογραφική ενέργεια. Τα υπόλοιπα που έχουν ακουστεί, αγγίζουν τη σφαίρα της φαντασίας και με κάνουν να βαριέμαι.

Σήμερα θα επαναλαμβάνατε την ίδια κίνηση, να πάτε στα Ίμια και να κατεβάσετε την ελληνική σημαία;

Θα το ξανασκεφτόμουν. Θα λειτουργούσα διαφορετικά αν ήξερα πως όλο αυτό θα έπαιρνε τέτοιες διαστάσεις και θα παρέμενε ζωντανό μέχρι σήμερα. Υπάρχει μεγάλη διαφορά στην ψυχοσύνθεσή μου σήμερα, σε σχέση με αυτή του 1996. Είναι πάντως μια δύσκολη ερώτηση και η απάντηση είναι δύσκολη. Δεν θα ήθελα να δημιουργήσω εκ νέου ένταση. Ας σκεφτούμε για τις σημερινές μας σχέσεις που είναι πολύ καλές.

Η σημαία βρίσκεται στην Χουριέτ!

Αλήθεια. Τι απέγινε η ελληνική σημαία, που κατεβάσετε ;

Τη σημαία που κατέβασα, την παρέδωσα στην εφημερίδα που εργαζόμουν τότε, στην Χουριέτ. Πληροφορήθηκα στη συνέχεια, πως εκπρόσωπος της εφημερίδας την πήγε στο ελληνικό προξενείο της Σμύρνης για να την παραδώσει στους Έλληνες αξιωματούχους. Δεν τη δέχθηκαν όμως, αφού θα ήταν σαν να αποδεχόντουσαν πως είχαν χάσει τον πόλεμο στα Ίμια. Έκτοτε η σημαία παραδόθηκε στον υποδιευθυντή της εφημερίδας Χουριέτ.

Αυτά που ενώνουν Έλληνες και Τούρκους είναι περισσότερα η λιγότερα από αυτά που μας χωρίζουν;

Νομίζω πως έχουμε τόσα πολλά κοινά. Υπήρχαν πράγματα που μας χώριζαν, αλλά πρέπει να τα αφήσουμε στο παρελθόν. Όλοι μιλούν για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, αλλά νομίζω πως η Τουρκία έχει χειρότερες σχέσεις με άλλες χώρες από ότι με την Ελλάδα. Το ίδιο ισχύει και για την Ελλάδα. Παρ’ όλα αυτά υπάρχουν περισσότερα που μας ενώνουν από όσα μας χωρίζουν

Πως βλέπετε τη "χημεία" Ερντογαν – Παπανδρέου

Ο Ερντογαν είναι ένας πολύ ισχυρός ηγέτης στην περιοχή. Ο Παπανδρέου είναι ένας μετριοπαθής πολιτικός και συνεχίζει τη φιλία που άρχισε με τον Ισμαήλ Τζεμ και ξέρω πως η τουρκική κυβέρνηση δίνει σημασία σε αυτήν τη φιλία.

Στην Ελλάδα είστε «ανεπιθύμητος» Σας στεναχωρεί η εξέλιξη αυτή;

Η Ελλάδα είναι το λίκνο της δημοκρατίας. Αποδέχομαι πως είμαι ανεπιθύμητος. Θα είχε όμως τόση σημασία αν ερχόμουν ή όχι;; Αν κάποιος θέλει να κάνει κάτι κανείς δεν μπορεί να τον σταματήσει. Θεωρώ πως είναι μια λανθασμένη απόφαση και πιστεύω πως κάποια στιγμή θα μπορεί κάποιος ελεύθερα να με προσκαλέσει στην Ελλάδα.

Έχετε Έλληνες φίλους;

Φυσικά έχω. Και στην Αθήνα και στα νησιά. Αλλά δεν μπορώ να έρθω στην Ελλάδα και να τους δω, αφού είμαι «ανεπιθύμητος»

Ακούτε ελληνική μουσική;

Φυσικά! Μου αρέσει η Άννα Βίσση, η Άντζελα Δημητρίου, η Χάρις Αλεξίου, η Καίτη Γαρμπή, η Έλενα Παπαρίζου, ο Μάριος Φραγκούλης και ο Μίκης Θεοδωράκης. Επίσης το μοντέλο Neshan Mülazim που ζει στην Αθήνα και ο τραγουδιστής Fide Köksal.

 Άθρο του Τ. Κατσιμαρδου από το Έθνος, 18.07.2010

Οι επίτροποι που θα έλθουν επί τόπου και θα θελήσουν να δουν πιο πέρα από τους λεπτομερείς και αυθεντικούς λογαριασμούς (προϋπολογισμούς), τους οποίους η κυβέρνηση θα χορηγήσει, θα πρέπει αναγκαστικά να αναμιχθούν στη Διοίκηση και δεν θα μπορέσουν από την ίδια τη φύση της αποστολής τους, παρά να καταστούν τιμητές όλων των πράξεων της κυβερνήσεως και όλης της οργανώσεως της χώρας...»

Η αποστροφή θα μπορούσε ίσως να αναφέρεται στην τρόικα του 2010. Είναι, όμως, παλιότερη. Θα μπορούσε επιπλέον να περιγράφει τους «κομισάριους», που ήρθαν και εγκαταστάθηκαν στην Αθήνα με την επιβολή του Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου το 1898. Είναι ακόμη? αρχαιότερη. Μιλά για την Ελλάδα πριν από ενάμιση αιώνα! Ανήκει στον υπουργό Εξωτερικών τα τελευταία οθωνικά χρόνια Αλ. Ραγκαβή.
«Δείχνει» μια άλλη, άγνωστη λίγο-πολύ τρόικα από τους πρεσβευτές της Αγγλίας, της Γαλλίας και της Ρωσίας. Τη συγκροτούσαν οι περίφημοι τότε εκπρόσωποι των Μεγάλων Δυνάμεων Θ. Ουάις, Α. Ουζερόφ και ντε Μοντερό.

Η οικονομική έκθεση

Οι τρεις, με «εμπειρογνώμονες» από τις χώρες τους, συντάξανε και δώσανε στη δημοσιότητα το 1860 την πρώτη διεθνή έκθεση για τα οικονομικά της Ελλάδας. Στην ουσία, με ό,τι απέρρεε από αυτή, διεκδικούσαν να αναλάβουν και την οικονομική διακυβέρνηση!

Η χώρα βίωνε την εποχή εκείνη την τελευταία ταραγμένη οθωνική περίοδο, που θα καταλήξει στην επανάσταση του 1862 και την έξωση της βαυαρικής δυναστείας.

Μετά το τέλος του Κριμαϊκού πολέμου (1856) και της «ξενικής κατοχής» (1857) στην Ελλάδα, λόγω της στάσης της (φιλορωσική, επαναστατικά κινήματα στην τουρκοκρατούμενη Ηπειρο και Θεσσαλία), οι «προστάτιδες Δυνάμεις» θέλησαν να ξεκαθαρίσουν τους λογαριασμούς τους με τους Έλληνες. Απαίτησαν τα παλιά δάνεια, που είχαν «παγώσει» από τότε που η Ελλάδα κήρυξε χρεοστάσιο και δεύτερη πτώχευση (1843).

Ταυτοχρόνως, με την αποχώρηση των αγγλο-γαλλικών στρατευμάτων κατοχής (αρχές του 1857) συγκροτήθηκε άτυπη διεθνής επιτροπή. Σκοπός της ήταν να ερευνήσει την οικονομική κατάσταση της Ελλάδας και να επιβάλει την αποπληρωμή του δανείου των 60 εκ. φράγκων, που είχε συναφθεί με την έλευση του Οθωνα ( 1832).

Η επιτροπή πάνω από δύο χρόνια συγκέντρωνε και επεξεργαζόταν τα ελληνικά οικονομικά στοιχεία της τελευταίας δεκαπενταετίας. Υστερα από 60 συνεδριάσεις της κατέληξε σε μια «Γενική Εκθεση», που υπέγραφαν οι τρεις πρεσβευτές. Η έκθεση δόθηκε στη δημοσιότητα τον Απρίλιο του 1860, μαζί με την ετυμηγορία της επιτροπής: Η Ελλάδα, αν έπαιρνε τα κατάλληλα «εκσυγχρονιστικά» μέτρα ήταν σε θέση να καταβάλλει 900.000 φράγκα κάθε χρόνο για την εξόφληση του χρέους των 60 εκ.

Το ποσό, που επιδικάστηκε, ήταν περίπου τριπλάσιο από όσο είχε προσφερθεί η Ελλάδα να καταβάλει. Παρά τις αντιρρήσεις υποχρεώθηκε να το δεχθεί και το ανέγραψε, μάλιστα, στον προϋπολογισμό του επόμενου χρόνου.

Το ποσό δεν ήταν μόνο δυσβάστακτο, αλλά και... ελαστικό. Δεν διευκρινιζόταν αν προοριζόταν για την εξόφληση των τόκων (καθυστερούμενων και τρεχόντων) ή περιελάμβανε και τα χρεολύσια. Δηλαδή, αν εμπεριείχε τις δόσεις για την απόσβεση του χρέους.

Ουδέποτε υπογράφτηκε κάποια διεθνής σύμβαση για τη ρύθμιση, ούτε ορίστηκε αν καλύπτονταν ή τόκοι μόνο ή οι δόσεις ήταν τοκοχρεολυτικές!

Το στοιχειωμένο οθωνικό δάνειο του 1832 "Το αρχικό ποσό"

Το δάνειο των 60 εκ. γαλλικών φράγκων του 1832, που καλούνταν να αποπληρώσει η Ελλάδα το 1860, είχαν εγγυηθεί οι τρεις Μεγάλες Δυνάμεις (κάθε μία το ένα τρίτο). Η τρίτη δόση των 20 εκ. ουδέποτε καταβλήθηκε. Κατακρατήθηκε για την εξυπηρέτηση του δανείου.

Μηδαμινή απόδοση

Η καθαρή πρόσοδος από τις δύο δόσεις του δανείου του 1832 ήταν για την Ελλάδα μόλις 14,2% της ονομαστικής αξίας του! Στο τέλος του 1859 η χώρα φερόταν να οφείλει υπερτριπλάσια των όσων λογιστικά είχε επωφεληθεί από το ίδιο δάνειο.

Ατελείωτες δόσεις

Το 1932-33, όταν η Ελλάδα κήρυσσε πτώχευση για τρίτη φορά, άρχισαν διαπραγματεύσεις για τη ρύθμιση του χρέους της. Τότε βρέθηκε να χρωστά ακόμη από το δάνειο του 1832 περίπου 37.000-38.000 φράγκα. Μάλιστα χρυσά κι όχι χάρτινα όπως πήρε όσα πήρε!

ΤA ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΙΚΑ ΑΠΟΜΝΗΜΟΝΕΥΜΑΤΑ ΤΟΥ ΡΑΓΚΑΒΗ

Παραδοθήκαμε στις παράλογες απαιτήσεις...

Η Ελλάδα μέχρι τη δεκαετία του 1870 ήταν αποκλεισμένη από τις διεθνείς δανειστικές αγορές λόγω αδυναμίας και άρνησης να ανταποκριθεί στις παλιότερες επαχθείς δανειακές υποχρεώσεις της (δάνεια ανεξαρτησίας και οθωνικής περιόδου).

Η πρώτη απόπειρα για αναδιαπραγμάτευση του χρέους σημειώνεται από την κυβέρνηση Βούλγαρη το 1856. Επιχειρήθηκε μάλιστα να τεθεί το θέμα και στο περιθώριο του Συνεδρίου του Παρισιού, μετά τον Κριμαϊκό πόλεμο, αλλά ανεπιτυχώς.

Στις αρχές της χρονιάς αναλαμβάνει υπουργός Εξωτερικών ο Αλ. Ραγκαβής, αντικαθιστώντας τον Σπ. Τρικούπη, ο οποίος τοποθετείται πρεσβευτής στο Λονδίνο. Αυτό θα είναι το δίδυμο που θα πρωταγωνιστήσει στη ρύθμιση του χρέους για την οποία θα πανηγυρίζει αργότερα ο Οθων στη Βουλή.

Οι ίδιοι, όμως, μετά τη ρύθμιση αισθάνονται πικραμένοι και προδομένοι για τις εξελίξεις που δρομολόγησαν.

Στα απομνημονεύματά του ο Ραγκαβής περιγράφει αναλυτικά τα όσα διαδραματίστηκαν:

Ο ίδιος, γράφει, πήρε την πρωτοβουλία για «την ανόρθωσιν της υπολήψεως και της πίστεως της Ελλάδος εν τω εξωτερικώ». Μέσω του Τρικούπη και των άλλων πρεσβευτών στην Ευρώπη ανακίνησε το θέμα της αποπληρωμής του χρέους. Πρότεινε «ελέγξωσι αι Δυνάμεις δια των πρεσβευτών των συνεργασία και των Ελλήνων υπουργών, τα έσοδα και τα έξοδα της Ελλάδος». Να υποδείξουν τρόπους αύξησης των εσόδων και περικοπές εξόδων. Με βάση αυτά να αποφασίσουν τι πρέπει να καταβάλει η Ελλάδα για την απόσβεση του χρέους.

Η πρόσκληση έγινε αμέσως δεκτή, αλλά τους Ελληνες περίμενε η πρώτη έκπληξη. Αποκλείστηκαν από την επιτροπή! «Αλλά ειδοποίησιν ταύτην ουδέποτε έλαβον, διηγείται ο Ραγκαβής. Ο κ. Ουάις (Αγγλος πρεσβευτής) στρυφνός πάντοτε... εβάδισεν άλλην οδόν» Ζήτησε μεταφρασμένη όλη την ελληνική νομοθεσία, όλα τα οικονομικά και φορολογικά στοιχεία με λεπτομέρειες και σε βάθος χρόνου.
«Ούτως η υπόθεσις αύτη, ήτις μετά τοσαύτης προθυμίας και καλής θελήσεως επροτάθη, επερατώθη έτη μόνον μετά ταύτα... Εις του πρέσβεως της Αγγλίας τας παραλόγους ενεργείας δεν αντέστημεν, ίνα μη δώσωμεν αφορμήν...» Παραδοθήκαμε στις παράλογες απαιτήσεις για να μη μας κακοχαρακτηρίσουν!

Το μόνο που κατάφερε ο Ραγκαβής ήταν να αποσπάσει την υπόσχεση ότι πριν η έκθεση ολοκληρωθεί θα ζητηθεί, τουλάχιστον, η γνώμη της ελληνικής κυβέρνησης. Αλλά ούτε αυτός, όσο ήταν υπουργός Εξωτερικών (1956-58), ούτε οι διάδοχοί του ενημερώθηκαν.

Το 1859, σημειώνει στο ημερολόγιό του ότι «μίαν εσπέραν, εις βασιλικόν χορόν ο κ. Οζερόφ, πρέσβυς της Ρωσίας, μοι είπεν ιδιαιτέρως, παρακαλέσας με να μη γνωστοποιήσω ό, τι παρ' αυτού ηξεύρω ότι η έκθεσις συνετάχθη ήδη και υπεγράφη... Εν τούτοις μάτην επεριμέναμεν να μας γνωστοποιηθή καν η έκθεσις των πρέσεβεων, αποσταλείσα, ως έμαθον, χωρίς πλέον ουδέν περί αυτής να ακούσωμεν...»
Ούτε ο Τρικούπης στο Λονδίνο πληροφορήθηκε το περιεχόμενό της, παρά τις προσπάθειές του και τις υποσχέσεις που πήρε.

Η Ελλάδα έμαθε τι καλούνταν να πληρώσει και ποια οικονομικά μέτρα έπρεπε να πάρει μόνο όταν δημοσιεύτηκε η έκθεση.

Διαχρονικές διαπιστώσεις

Η έκθεση της «τρόικας» του 1860 ως προς τις διαπιστώσεις για την ελληνική οικονομία δεν ήταν για τα... σκουπίδια. Διαπίστωνε ανάμεσα στ' άλλα ότι:

-Το φορολογικό σύστημα είναι ατελέστατο και μεγάλη η φοροδιαφυγή...

-Οι εισπράξεις των εσόδων προσφέρονται για καταχρήσεις...

-Οι προϋπολογισμοί δεν είναι ακριβείς, αλλά αδιαφανείς, και ο έλεγχος ανύπαρκτος...

-Δεν υπάρχουν συγκεκριμένα μέτρα για την οικονομική ανάπτυξη...

Από τότε ακόμη, για να αντιμετωπιστεί η καταπάτηση της δημόσιας περιουσίας, αλλά και οι εμπρησμοί των δασών (!), προτάθηκε η δημιουργία κτηματολογίου.

Οι ελληνικές προτάσεις

Η πρόταση της ελληνικής κυβέρνησης του 1856 για την αναδιαπραγμάτευση του χρέους, όπως θα λέγαμε σήμερα, ήταν συμβατή με το διεθνές δίκαιο της εποχής. Επεσήμανε ότι από το ποσό των 60 εκ. φράγκων η Ελλάδα εισέπραξε τελικά πολύ λιγότερα (προμήθειες, προκαταβολές κ.λπ.). Ζητούσε να χαριστούν οι τόκοι και να αρχίσει να αποπληρώνει μόνο το κεφάλαιο «βαθμηδόν και αναλόγως της αναπτύξεως των πόρων (της Ελλάδας) εις μακρόν χρονικόν διάστημα». Αν αυτό δεν ήταν δυνατόν, τουλάχιστον, να καταβάλλει τόκους και κεφάλαιο μαζί, αλλά χωρίς ανατοκισμούς.

Οι προτάσεις, που έκανε ο Τρικούπης στο Λονδίνο απορρίφτηκαν δια της... σιωπής.

1856-1860 Πάνω απ' όλα... τα τοκοχρεολύσια

Μερικοί ιστορικοί υποστηρίζουν ότι ο οικονομικός έλεγχος της Ελλάδας στα τέλη της οθωνικής περιόδου ήταν συνέπεια της «προφανούς» βελτίωσης των οικονομικών της. Οι ξένοι δανειστές θεώρησαν ότι μπορούσαν πλέον να ικανοποιήσουν τις απαιτήσεις τους.

Αλλοι εκτιμούν ότι οι ξένοι «απηύδησαν» από την αθέτηση των διεθνών οικονομικών υποχρεώσεων της Ελλάδας και αποφάσισαν να επέμβουν δυναμικά. Αφορμή ήταν ο Κριμαϊκός πόλεμος και η ελληνική στάση, που ερχόταν σε αντίθεση με την πολιτική των Αγγλων και των Γάλλων στο Ανατολικό Ζήτημα.

Ανεξαρτήτως από αυτά κι άλλα παρόμοια, η επέμβαση ήταν επακόλουθο και των όρων δανεισμού το 1832. Με κάθε ευκαιρία όλο το προηγούμενο διάστημα οι Αγγλοι πολιτικοί (ειδικά οι υπουργοί Εξωτερικών Κλάρεντον και Πάλμεστρον) δεν παρέλειπαν να τους επικαλούνται και ν΄ απειλούν για την εφαρμογή τους.

Σε άρθρο της δανειακής σύμβασης περιεχόταν δυνητικώς ο όρος για ενδεχόμενη επέμβαση στα οικονομικά της Ελλάδας. Οι αντιπρόσωποι των τριών Δυνάμεων «θέλουσιν ειδικώς επιφορτισθή να επαγρυπνώσι εις την εκτέλεσιν του όρου» για την κανονική καταβολή των τόκων και των τοκοχρεολυσίων.

Ηταν η πρώτη φορά στη διεθνή οικονομική ιστορία που προβλεπόταν κάτι παρόμοιο. Σε αυτό τον όρο εμπεριέχεται «εν σπέρματι ο θεσμός του διεθνούς ελέγχου», όπως σημειώνεται από ιστορικούς, που θα γενικευτεί προς τα τέλη του 19ου αιώνα.

Η Ελλάδα, μαζί με την Τυνησία (ηγεμονία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας), θα είναι οι πρώτες που θα υποστούν τέτοιο έλεγχο από τις αρχές της δεκαετίας του 1860.

Οσο για τα μεταρρυθμιστικά και εξυγιαντικά μέτρα, που υποδείκνυε η επιτροπή, με την έκθεσή της, ελάχιστα προωθήθηκαν. Αλλωστε το ζητούμενο δεν ήταν ο ελληνικός «εκσυγχρονισμός», αλλά η τεκμηρίωση της δυνατότητας πληρωμής των τοκοχρεολυσίων.

Η επιβολή του διεθνούς ελέγχου το 1860 μπορεί να μην άνοιξε άμεσα τις διεθνείς δανειακές αγορές στην Ελλάδα. Είχε, όμως, μια βασική επίπτωση που υπογραμμίζουν οι περισσότεροι μελετητές. Την εξαφάνιση των ξενικών κομμάτων. Οι άλλοτε υπερκυβερνήτες πρεσβευτές στην Αθήνα έχασαν την όποια «φιλελληνική» αίγλη είχε απομείνει με την τοκογλυφική αφαίμαξη της χώρας.