Οι Χάζαροι και η σχέση τους με τη σημερινή Ουκρανία

Ποιοι ήταν οι Χάζαροι

Οι Χάζαροι ήταν ένας τουρκογενής, νομαδικός λαός που εμφανίστηκε στον Καύκασο και τις στέπες του Εύξεινου Πόντου γύρω στον 7ο αιώνα μ.Χ. Δημιούργησαν το Χαγανάτο των Χαζάρων, ένα από τα ισχυρότερα κράτη της Ευρασίας κατά τον Μεσαίωνα, το οποίο εκτεινόταν από τον ποταμό Δνείπερο έως την Κασπία Θάλασσα και από τον Βόλγα έως τον Καύκασο.

Κυριάρχησαν σε σημαντικούς εμπορικούς δρόμους που συνέδεαν το Βυζάντιο, τον ισλαμικό κόσμο και τις στέπες της Κεντρικής Ασίας.

Η Ουκρανία στα χρόνια των Χαζάρων

Μεγάλο μέρος της σημερινής ανατολικής και νότιας Ουκρανίας βρισκόταν υπό τον έλεγχο των Χαζάρων. Πόλεις και περιοχές κοντά στον Δνείπερο και στη Μαύρη Θάλασσα λειτουργούσαν ως εμπορικά κέντρα τους.

Ο Δνείπερος ήταν ο βασικός δρόμος εμπορίου που ένωνε το Βυζάντιο με τους Σλάβους του Βορρά.

Στις ουκρανικές στέπες εγκαταστάθηκαν χαζαρικές φρουρές και οχυρά.

Οι σχέσεις τους με τους Σλάβους της περιοχής ήταν συχνά αντιφατικές: άλλοτε εισέπρατταν φόρους, άλλοτε έκαναν συμμαχίες.

Σχέση με τους πρώιμους Ρως του Κιέβου

Τον 9ο–10ο αιώνα, το αναδυόμενο κράτος των Ρως του Κιέβου (με κέντρο την περιοχή του σημερινού Κιέβου) ήρθε σε επαφή και σύγκρουση με τους Χάζαρους.

Αρχικά, οι Ρως πλήρωναν φόρο υποτέλειας.

Στα τέλη του 10ου αιώνα, με ηγέτη τον Σβιατοσλάβο Α΄, οι Ρως κατέλυσαν την ισχύ των Χαζάρων, γεγονός που σηματοδότησε την οριστική πτώση του χανατάτου.

Έτσι, η ιστορία της Ουκρανίας (μέσω του Κιέβου) συνδέεται άμεσα με την πτώση των Χαζάρων.

Θρησκεία και πολιτισμός

Οι Χάζαροι ήταν γνωστοί για την ανεκτικότητα στις θρησκείες: μέσα στο κράτος τους συνυπήρχαν Χριστιανοί, Μουσουλμάνοι, Εβραίοι και παγανιστές. Ένα ιδιαίτερο στοιχείο είναι ότι η άρχουσα ελίτ τους ασπάστηκε τον Ιουδαϊσμό, κάτι μοναδικό στην ιστορία.

Αυτό άφησε ίχνη στη λαϊκή παράδοση και στη μετέπειτα ανάπτυξη εβραϊκών κοινοτήτων στην περιοχή της Ουκρανίας.

Η κληρονομιά των Χαζάρων στη σημερινή Ουκρανία

Τοπωνύμια: Στην Ουκρανία υπάρχουν περιοχές και χωριά που φέρουν ονόματα συνδεδεμένα με τους Χαζάρους.

Ιστορική μνήμη: Στην ουκρανική ιστοριογραφία, οι Χάζαροι παρουσιάζονται ως ένας από τους σημαντικούς «προκατόχους» πριν από την άνοδο του κράτους των Ρως του Κιέβου.

Πολυεθνοτική κληρονομιά: Το πέρασμα των Χαζάρων συνέβαλε στο μωσαϊκό των λαών που διαμόρφωσαν την Ουκρανία – Σλάβοι, Τάταροι, Τουρκικοί λαοί του Καυκάσου.

Σύγχρονες θεωρίες: Ορισμένοι ερευνητές και πολιτικοί λόγοι στην Ανατολική Ευρώπη χρησιμοποιούν ακόμη και σήμερα το «χαζαρικό παρελθόν» για να εξηγήσουν εθνοτικές και θρησκευτικές καταβολές στην Ουκρανία, αν και πολλές από αυτές τις θεωρίες είναι αμφιλεγόμενες.

Συμπέρασμα

Οι Χάζαροι δεν επιβιώνουν ως λαός σήμερα, αλλά η παρουσία τους στις ουκρανικές στέπες άφησε ισχυρό αποτύπωμα. Η άνοδος των Ρως του Κιέβου και η πτώση των Χαζάρων αποτελούν σημείο καμπής στην ιστορία της περιοχής. Έτσι, η σημερινή Ουκρανία κουβαλά ένα κομμάτι από την κληρονομιά αυτού του μυστηριώδους λαού, που λειτούργησε ως γέφυρα ανάμεσα στην Ανατολή και τη Δύση.