Ένας πραγματικός μύθος, καθώς δεν μπορεί να χαρακτηρισθεί αλλιώς, αφ’ ης στιγμής δεν υπάρχει καμία ένδειξη για την ύπαρξη αυτής της ηπείρου.Υπήρξε, δεν υπήρξε η Ατλαντίδα, δεν μπορεί να δοθεί σαφής απάντηση, εφόσον οι έρευνες έχουν αποβεί άκαρπες μέχρι τώρα.
Τι άραγε ήταν αυτό που ώθησε τον Πλάτωνα να γράψει την «ιστορία» αυτού του μεγάλου νησιού, και, σημειωτέον, με εκπληκτικές λεπτομέρειες στην περιγραφή του – μολονότι όλο το πνευματικό συγγραφικό του έργο περιλαμβάνει μέσα στις μεγάλες φιλοσοφικές του αναζητήσεις και άλλους μύθους;
Όπως είναι γνωστό από τη βιογραφία του αναφέρεται ότι επισκέφθηκε την Αίγυπτο. Μήπως λοιπόν εκεί διάβασε τα ιερά βιβλία των Αιγυπτίων και ήθελε ή να μας μεταφέρει από αυτά κάποιες κοσμογονικές αλήθειες με τη μορφή μύθου ή κάποια άγνωστα προϊστορικά γεγονότα; Ή μήπως τα περί Ατλαντίδος όντως μεταφέρθηκαν από τον ίδιο τον Σόλωνα, όπως ο Πλάτων καταθέτει; Ο μεγάλος φιλόσοφος έδωσε το έναυσμα, και από τότε γράφηκαν τόσα πολλά.
Ο πρώτος που απέρριψε τη θεωρία της Ατλαντίδας ήταν ο Αριστοτέλης, εν αντιθέσει με τον Πρόκλο και τους άλλους νεοπλατωνιστές που ήταν υπέρμαχοι των λεγομένων του Πλάτωνα. Έχουν γραφεί χιλιάδες τόμοι, έχουν ειπωθεί ανακρίβειες, έχουν διατυπωθεί απίστευτες απόψεις από επιστήμονες και μη, που αντί να λύνουν το μυστήριο το περιπλέκουν πιο πολύ.
Οι έρευνες εν τω μεταξύ συνεχίζονται με αμείωτο ρυθμό και ποιος ξέρει, μπορεί να βρεθεί κάποτε ένας νέος Σλήμαν να αποδείξει, όπως με την Τροία του Ομήρου, ότι η Ατλαντίδα υπήρξε και δεν είναι μια φιλοσοφική επινόηση του Πλάτωνα.
Εμείς στην αναδίφηση αυτή θα κάνουμε το χρέος μας, και θα ακολουθήσουμε πιστά τα κείμενα του Πλάτωνα ξεκινώντας από τον Τίμαιο (ή περί φύσεως, φυσικός): Ο διάλογος σχετικά με το θέμα, που κατ’ ανάγκη παρατίθεται εν συνόψει, διαμείβεται μεταξύ του Σωκράτη, του Λοκρού φιλοσόφου και αστρονόμου Τίμαιου, του Κριτία και του Ερμοκράτη, με θέμα την ιδανική πολιτεία και τη δημιουργία του Σύμπαντος.
Όταν έρχεται η σειρά του Κριτία να μιλήσει, απευθυνόμενος στον Σωκράτη τον προτρέπει να ακούσει μία παράξενη παράδοση που θα διηγηθεί, που είναι όμως εντελώς αληθινή, όπως την αφηγήθηκε κάποτε ο πλέον σοφός από τους επτά, ο Σόλων, που ήταν φίλος και συγγενής της οικογένειάς του, και ο Κριτίας την άκουσε από τον παππού του, όταν αυτός ήταν 90 χρόνων και ο Κριτίας 10.
Την ιστορία αυτή την είπαν, λέει, στον Σόλωνα, όταν ζήτησε να πάρει πληροφορίες για την αρχαία ιστορία, οι Αιγύπτιοι ιερείς της της Σάιδας, από όπου καταγόταν ο Άμασις και όπου λάτρευαν τη θεά Νηίθ, ελληνικά Αθηνά. Στην πόλη αυτήν αγαπούσαν τους Αθηναίους και τους θεωρούσαν και συγγενείς τους.
Ένας γέρων ιερέας είπε λοιπόν στον Σόλωνα: «ὦ Σόλων, Σόλων, Ἕλληνες ἀεὶ παῖδές ἐστε, γέρων δὲ Ἕλλην οὐκ ἔστιν». Και ο ιερέας εξηγεί την αιτία της οιονεί νεότητας των Αθηναίων: Εσείς οι Αθηναίοι δεν γνωρίζετε την αρχαία παράδοση διότι στη χώρα σας έχουν γίνει πολλές πυρκαγιές, κατακλυσμοί και καταστροφές από άλλα αίτια.
Αυτό που λέτε για τον Φαέθοντα, που πήρε το άρμα του πατέρα του Ήλιου και κατόπιν η γη πυρπολήθηκε και αυτός κεραυνοκτυπήθηκε, είναι μύθος, ενώ η πραγματικότητα είναι ότι ενώ η πραγματικότητα είναι ότι συνέβη κάποια παράλλαξη (εννοεί το φυσικό γεγονός –κατά Πλάτωνα– της παρέκκλισης της κυκλικής κίνησης ενός πλανήτη).
Όταν συμβαίνει αυτό, εξηγεί, αυτοί που κατοικούν στα όρη και σε υψόμετρα καταστρέφονται περισσότερο από εμάς που ζούμε στον Νείλο. Και στις πλημμύρες ακόμη που κατακλύζουν τις χώρες, πάλι εμείς έχουμε περισσότερο νερό στη γη παρά από τον ουρανό.
Αυτά έχουν ως αποτέλεσμα σε εσάς να χάνονται οι άνθρωποι οι μορφωμένοι και να επιζούν οι αγράμματοι που ζουν στα βουνά, έτσι ώστε να μένετε πάντα νέοι, χωρίς μνήμη, να μη γνωρίζετε δηλαδή παρά μόνο έναν κατακλυσμό, ενώ σε εμάς έχουν όλα διασωθεί και γραφεί στους ναούς μας.
Και ο ιερέας συνεχίζει λέγοντας ότι η ιστορία των Αιγυπτίων ξεκινάει πριν από 8.000 χρόνια (προ του Σόλωνα, 640-560 π.Χ.), ενώ των Αθηναίων πιο παλιά, ξεκινάει 9.000 χρόνια πριν.
Τότε, λοιπόν, πέραν των Ηρακλείων Στηλών (Γιβραλτάρ) υπήρχε μια παμμεγίστη νήσος, η Ατλαντίς, μεγαλύτερη από τη Λιβύη (Αφρική) και την Αενωμένες. Οι βασιλείς της είχαν συγκεντρώσει μεγάλη ισχύ και ήθελαν να κυριαρχήσουν σε Ευρώπη, Ασία και Λιβύη.
Οι μόνοι που αντιτάχθηκαν στους Ατλαντίδες βασιλιάδες ήταν οι τότε κάτοικοι των Αθηνών που κατόρθωσαν παρά την ολιγαριθμία τους να τους νικήσουν και να ελευθερώσουν όλους τους υποδουλωμένους. Ύστερα όμως από σεισμούς και κατακλυσμούς καταστράφηκε η Αθήνα ενώ ολόκληρη η Ατλαντίδα καταβυθίσθηκε και όλη η περιοχή σκεπάσθηκε από λάσπη.
Αυτή την παράδοση, διατείνεται ο ιερέας των Αιγυπτίων, δεν τη γνωρίζουν οι Αθηναίοι διότι δεν υπάρχουν γραπτές πηγές και μόνο στα ιερά βιβλία της Αιγύπτου, που δεν καταστράφηκε ποτέ, σώζονται.
Μεταφερόμαστε τώρα στον Κριτία (ή Ατλαντικός· ηθικός) που είναι συνέχεια του Τίμαιου, επομένως μετέχουν τα ίδια πρόσωπα και τον οποίο αξίζει να αναφερθεί ότι ο Πλάτωνας τον άφησε ημιτελή.
Θα λάβει τον λόγο πάλι εδώ ο Κριτίας και θα μιλήσει λέει για έναν πόλεμο που έγινε προ 9.000 χρόνων μεταξύ Αθηνών και Ατλαντίδας.Έχει συγκρατήσει, ισχυρίζεται, στη μνήμη του τα λεγόμενα και τα παραθέτει ακριβώς σχεδόν όπως τα είπαν οι ιερείς της Σάιδας.
Θα προτάξει την περιγραφή και τα όρια της αρχαίας Αττικής, που με κλήρο των θεών είχε περιέλθει στην Αθηνά και στον Ήφαιστο.
Κατόπιν αρχίζει την εξιστόρηση της Ατλαντίδας που με κλήρο πάλι εκείνη είχε περιέλθει στον Ποσειδώνα. Η περιγραφή του Πλάτωνα είναι εκτεταμένη σε πολλές σελίδες και ακόμη και οι πιο φανταστικές σημερινές μας προσλαμβάνουσες ωχριούν μπροστά της.
Θα κάνουμε μια περιεκτική περίληψη κρατώντας την ουσία.
Η Ατλαντίδα ήταν μια χώρα πλούσια, με δέκα βασιλείς, ανώτερους των νόμων και τιμωρούς, που εξουσίαζε και τις άλλες νήσους μέχρι την Αίγυπτο και την Τυρρηνία και που διατηρούσε μεγάλη στρατιωτική δύναμη. Πραγματοποιούσε εξορύξεις μετάλλων και δη ορείχαλκου, που μόνο κατ’ όνομα ξέρουμε τώρα, γράφει ο φιλόσοφος.
Μια ιερά νήσος που παρήγε αξιοθαύμαστα προϊόντα και σε υπεραφθονία τα πάντα, είχε ήμερα και άγρια ζώα και πολλούς ελέφαντες, πλούσια βλάστηση, δέντρα, ξυλεία,άφθονα φυτά, ανθοφόρα και μη, χόρτα, καρπούς ήμερους και ξηρούς και όσπρια.
Θαυμαστά έργα είχαν κατασκευάσει γύρω από την παλαιά μητρόπολη, που βρισκόταν στο κέντρο του νησιού, αλλεπάλληλες κυκλικές ομόκεντρες τάφρους με τεράστιο πλάτος, βάθος και μήκος, διώρυγες, τεχνητά λιμάνια, ναυστάθμους κ.λπ. Υπερμεγέθη έργα πλήρους ωραιότητας. Τα μέσα στην Ακρόπολη ανάκτορα είχαν στο κέντρο τους ιερά της Κλειτούς και του Ποσειδώνα (που από τη συνεύρεσή τους είχαν γεννηθεί οι Ατλαντίδες) με χρυσό μανδρότοιχο όπου εκεί οι βασιλείς τελούσαν θυσίες.
Ο ναός του Ποσειδώνα ήταν από άργυρο εκτός από τις άκρες που ήταν χρυσές. Μέσα στον ναό υπήρχαν χρυσά αγάλματα και ο θεός παριστάνετο επί άρματος να οδηγεί έξι πτερωτούς ίππους και το ύψος του άγγιζε την κορυφή.
Υπήρχε μία ορειχάλκινη στήλη στο ιερό του Ποσειδώνα όπου ήταν γραμμένοι οι νόμοι από τους πρώτους βασιλείς, και η οποία περιείχε όρκο και μεγάλους αναθεματισμούς εναντίον των παραβατών.Τα τείχη της πόλης και του ιερού είχαν καλυφθεί ολόκληρα με μέταλλα χρυσού, αργύρου, κασσίτερου και ορείχαλκου. Είχαν γυμναστήρια και ιπποδρόμους.Επίσης υπήρχαν δύο πηγές ψυχρού και θερμού ύδατος με θαυμάσιες ιδιότητες.
Ομορφιές, απίστευτη χλιδή, και μεγαλοπρέπεια, φυσικός και υλικός πλούτος, περιγράφονται ενδελεχώς από τον Πλάτωνα ξεπερνώντας κάθε φαντασία.Επί πολλές γενιές οι κάτοικοι ήταν νομοταγείς και τιμούσαν τον θεό, ήρεμοι και σώφρονες σε όλα. Με διαύγεια νου και οξυδέρκεια, περιφρονούσαν ό,τι άλλο πλην της αρετής, και θεωρούσαν βάρος τον άφθονο χρυσό.
Όταν όμως εξαλείφθηκε το θείο στοιχείο που είχαν μέσα τους, διότι αναμείχθηκε πολλές φορές με πολύ θνητό στοιχείο, και επικράτησε ο ανθρώπινος χαρακτήρας, τότε άρχισαν να ασχημονούν, κυριευόμενοι από άδικο, πλεονεξία και επιθυμία να αυξήσουν τη δύναμή τους.
Αλλά ο θεός των θεών, ο Ζευς, που τηρεί τους νόμους, θέλησε να τους τιμωρήσει και συγκαλώντας τους άλλους θεούς τους είπε...
Εδώ διακόπτεται η διήγηση του Πλάτωνα, καθώς, όπως προαναφέρθηκε, είναι ανολοκλήρωτη. Μας αφήνει ενεούς μεν, προβληματισμένους δε, γιατί δύσκολα μπορεί να εξαχθούν κάποια συμπεράσματα, αφού τα κείμενα είναι αινίγματα με γόρδιους άλυτους δεσμούς που επιτρέπουν μόνον εικασίες.
Μαρίνα Αθ. Μαραγκού.
TEXNOGRAFIA.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου