Navi Voice

Στη φεουδαρχική Ιαπωνία του 17ου και 18ου αιώνα υπήρχε μία κοινωνική τάξη που ήταν γνωστή ως «eta». Στα ιαπωνικά, «eta» σήμαινε «άφθονη βρωμιά» και έτσι ήταν γνωστοί όσοι άνθρωποι ασχολούνταν με τον θάνατο και συναφή επαγγέλματα, όπως οι δήμιοι, οι χασάπηδες, ακόμα και βυρσοδέψες, που επεξεργάζονταν το δέρμα νεκρών ζώων. Στην ίδια κάστα συγκαταλέγονταν και όσοι εργάζονταν με ακαθαρσίες, όπως οι καθαριστές. Οι eta ζούσαν μόνοι τους, απομακρυσμένοι απ’ την υπόλοιπη κοινωνία, σε μικρά χωριά, τα λεγόμενα buraku. Απαγορευόταν να τους αγγίξει, οποιος ανήκε σε ανώτερη τάξη και όποτε περνούσε κάποιος μπροστά τους, έπρεπε να κατεβάζουν το κεφάλι τους από σεβασμό. Φορούσαν ειδικές φορεσιές που τους ξεχώριζαν από την υπόλοιπη κοινωνία και οι Σαμουράι μπορούσαν να τους σκοτώσουν, ακόμα και για ασήμαντες παρανομίες. Το 1859 ακούστηκε σε ένα ιαπωνικό δικαστήριο πως ένας άνθρωπος που καταγόταν από τους «eta», άξιζε όσο το 1/7 ενός κανονικού ανθρώπου. Δεν επιτρεπόταν να καλλιεργούν γη, αλλά επειδή συνήθως είχαν το μονοπώλιο στα «βρώμικα» επαγγέλματα που ασκούσαν, πολλοί γίνονταν εύποροι. Μερικοί κατάφεραν να αλλάξουν κάστα μετά από ένα καλό γάμο, εξαγοράζοντας μία νύφη αριστοκρατικής καταγωγής, με τεράστια χρηματικά ποσά. Βέβαια η «βρώμική» καταγωγή τους έπρεπε να μείνει κρυφή πάση θυσία. Εξαιτίας των μειωμένων δικαιωμάτων τους, πολλοί «eta» στράφηκαν προς την παρανομία. Ακόμη και σήμερα λένε ότι οι απόγονοί τους αποτελούν το μεγαλύτερο ποσοστό της ιαπωνικής μαφίας. Το έγκλημα, δεν έκανε διακρίσεις....

Οι ιαπωνικές «κάστες» καταργήθηκαν επισήμως το 1871, αλλά όπως ήταν φυσικό, το κοινωνικό στίγμα δεν εξαλείφθηκε αμέσως. Οι «eta» πλέον αποκαλούνταν «burakumin», δηλαδή χωριάτες, και αντιμετωπίζονταν ως άξεστοι και αμόρφωτοι. Οι γονείς αρνούνταν να παντρέψουν τα παιδιά τους με κάποιον που καταγόταν από τους «eta» και οι εταιρείες δεν τους προσλάμβαναν. Σταδιακά, το κοινωνικό στίγμα υποχώρησε, κυρίως επειδή οι «burakamin» συγκεντρώθηκαν σε νέες περιοχές στα δυτικά και βόρεια της Ιαπωνίας, με αποτέλεσμα οι κάτοικοι της υπόλοιπης χώρας να χάσουν κάθε επαφή μαζί τους. Πρόσφατες έρευνες έδειξαν, ότι οι κάτοικοι της ανατολικής Ιαπωνίας, ξαφνιάζονταν όταν άκουγαν ότι υπήρχε ακόμα κοινωνική προκατάληψη. Για αυτό ευθυνόταν και η ιαπωνική κυβέρνηση, καθώς θεωρούσε ότι η σιωπή ήταν η καλύτερη αντιμετώπιση του προβλήματος. Αν ο γονιός δεν ήξερε ότι ο μελλοντικός γαμπρός του καταγόταν από τους burakamin, δεν θα τον αντιμετώπιζε διαφορετικά. Το ίδιο θα ίσχυε και για τους εργοδότες. Αυτή τη φαινομενική ηρεμία ήρθε να διαταράξει το 1970, ένα βιβλίο 330 σελίδων, αγνώστου συγγραφέα, που περιείχε πληροφορίες για όλους του Ιάπωνες που καταγόταν από την «βρώμικη» κάστα. Το βιβλίο πωλήθηκε κρυφά σε μεγάλες εταιρείες, καθώς και σε διάφορες οικογένειες, που ήθελαν να ερευνήσουν τους γαμπρούς ή τις νύφες τους. Η ιστορία επαναλήφθηκε το 2009, όταν το Google Earth δημιούργησε ένα χάρτη που έδειχνε που βρίσκονταν τα χωριά των eta κατά τη φεουδαρχία. Ο αριθμός των burakamin που ζουν στην Ιαπωνία κυμαίνεται από 1 μέχρι 3 εκατομμύρια, αλλά δεν υπάρχουν έγκυρες έρευνες....

Αν και υπάρχουν ακόμα Ιάπωνες που παραδέχονται ότι θα απέφευγαν να συναναστραφούν με κάποιον burakumin, η κατάσταση έχει βελτιωθεί σημαντικά από το 19ο αιώνα. Νομικά αντιμετωπίζονται όπως οποιοσδήποτε άλλος Ιάπωνας και έχουν τα ίδια πολιτικά δικαιώματα. Απαγορεύεται οι εταιρείες να χρησιμοποιήσουν την καταγωγή τους ως αιτία απόλυσης και από το 1960, η κυβέρνηση είχε επενδύσει μεγάλα χρηματικά ποσά για να βελτιώσει τις περιοχές που κατοικούσαν. Μεγάλο μέρος των μεταρρυθμίσεων οφείλεται στην ακούραστη δουλειά του οργανισμού «Burakumin Liberation League», που αγωνίζεται για την εξάλειψη των κοινωνικών διαφορών. Πλέον, το 70% των Ιαπώνων δηλώνουν ότι δεν θα φέρονταν διαφορετικά στον γείτονά τους, αν μάθαιναν ότι καταγόταν από τους burakamin, ούτε θα απαγόρευαν στο παιδί τους να τον παντρευτεί. Σε πολλά σχολεία, κυρίως δημοτικά, οι μαθητές ζωγραφίζουν και γράφουν ευχαριστήριες κάρτες προς τους χασάπηδες, τους οδοκαθαριστές και άλλους «burakumin» επαγγελματίες, έτσι ώστε να σταδιακά να εξαλειφθεί το κοινωνικό στίγμα που τους ακολουθεί....

Οι ψεύτες κάνουν συνήθως πολλές γκριμάτσες και μορφασμούς. Χρησιμοποιούν πολύ τη γλώσσα του σώματος για να καλύψουν τα ψέματά τους και να δείξουν ότι όσα λένε είναι αληθινά. Δώστε βάση σε 6 κινήσεις για να αναγνωρίσετε εύκολα και γρήγορα πότε κάποιος σας λέει ψέματα…

1. Καλύπτει το στόμα του

Όταν ο συνομιλητής σας βάζει το χέρι του στο στόμα… κάτι ύποπτο συμβαίνει, αφού ο εγκέφαλος υποδεικνύει υποσυνείδητα στο σώμα να καταπνίξει τα ψέματα που πρόκειται να ειπωθούν. Επιπλέον, χρησιμοποιεί έναν ψεύτικο βήχα για καλύτερη συγκάλυψη.

2. Αγγίζει τη μύτη του

Επιστημονικές έρευνες έχουν αποδείξει ότι όταν κάποιος λέει ψέματα τότε απελευθερώνονται στο αίμα κετοχολαμίνες που κάνουν το βλενογόννο της μύτης να διαστέλλεται. Αυτό ερεθίζει τη μύτη προκαλώντας φαγούρα.

3. Στρέφει το βλέμμα του αλλού

Ο ψεύτης δεν κοιτάει ποτέ το συνομιλητή του στα μάτια. Ρίχνει το βλέμμα του συνήθως στο πάτωμα ή στρέφει τα μάτια του σε άλλη κατεύθυνση όταν μιλάει. Συχνά τρίβει τα μάτια του δυνατά ή απλώς τα ανοιγοκλείνει πολύ γρήγορα.

4. Τραβάει το αυτί του

Η κίνηση αυτή γίνεται ενστικτωδώς από τον ψεύτη, καθώς δεν θέλει να ακούσει αυτά που λέτε γιατί του προκαλεί άγχος και αγωνία το γεγονός ότι πρέπει να σας απαντήσει με ψέματα.

5. Ξύνει το λαιμό ή τον αυχένα του

Αυτή είναι μία από τις πιο συνηθισμένες κινήσεις ενός ψεύτη, την οποία χρησιμοποιεί για να καλύψει την αμηχανία του την ώρα που λέει ψέματα. Η φαγούρα στο λαιμό ή στον αυχένα είναι σημάδι αβεβαιότητας προς τα λόγια του συνομιλητή.

6. Ανασαίνει πολύ γρήγορα

Όταν κάποιος λέει ψέματα η καρδιά του χτυπάει περισσότερο. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα η αναπνοή να χάνει τον κανονικό της ρυθμό, καθώς η ταχυκαρδία επηρεάζει την κίνηση των πνευμόνων.

Κεντημένο στο χέρι με χρυσό και ασήμι από δεξιοτέχνες Ηπειρώτες αργυροχρυσοχόους, φέροντας μια ιστορία 200 και πλέον ετών, ακτινοβολεί μέσα στην προθήκη του και «διηγείται» θρύλους της περιόδου πριν από την Επανάσταση.

Το καριοφίλι του Αλή Πασά είναι το τελευταίο και πιο πολύτιμο από τα αποκτήματα του Μουσείου Αλή Πασά και Επαναστατικής Περιόδου, που λειτουργεί στο Νησάκι των Ιωαννίνων, στο μέρος όπου ο Αλή δολοφονήθηκε από τα στρατεύματα του σουλτάνου.

Το κειμήλιο, που φέρει εγχάρακτο το όνομα του Αλή Πασά και τη χρονολογία κατασκευής του (1804), βρισκόταν στην κατοχή μιας παλιάς, γνωστής, αρχοντικής οικογένειας των Ιωαννίνων, η οποία έχει μετεγκατασταθεί στην Αθήνα ήδη από τη δεκαετία του 1930. Πριν από ένα μήνα πουλήθηκε στο ιδιωτικό Μουσείο Αλή Πασά, που διαχειρίζεται ο συλλέκτης Φώτης Ραπακούσης κι επέστρεψε εκεί όπου ανήκει ιστορικά. «Το έκθεμα με βρήκε, δεν το βρήκα εγώ. Ήταν μεγάλη έκπληξη για μένα», είπε στο «Εθνος» ο συλλέκτης, που έχει αφιερώσει τη ζωή του στη συλλογή, συντήρηση και ανάδειξη κειμηλίων της σύγχρονης ελληνικής Ιστορίας.

Ο γιος της οικογένειας, που ζει στο Λονδίνο και επιθυμεί ανωνυμία, του τηλεφώνησε πρόσφατα, τον ενημέρωσε για την ύπαρξη του κειμηλίου και του είπε πως ο εκλιπών πατέρας του επιθυμούσε διακαώς αυτό να επιστρέψει στα Γιάννενα. Έπειτα από διαπραγματεύσεις, συμφωνήθηκε κάποιο τίμημα και το έκθεμα πήρε περίοπτη θέση πριν από ένα μήνα στις προθήκες του Μουσείου.

«Ήμουν πάρα πολύ τυχερός. Θα μπορούσαν να το βγάλουν σε δημοπρασία και να πάρουν πολλαπλάσια χρήματα. Αυτό το έκθεμα θα το ήθελαν στο Μετροπόλιταν της Νέας Υόρκης, το Τοπ Καπί και σε κάθε διάσημο μουσείο στον κόσμο. Εδώ κυριάρχησε η επιθυμία του ιδιοκτήτη να επιστρέψει στον τόπο του», επισήμανε ο κ. Ραπακούσης.

Για την ιστορία του όπλου και την «περιπλάνησή» του μέχρι να βρεθεί στις προθήκες του Μουσείου Αλή Πασά, λίγα πράγματα είναι γνωστά και πολλές υποθέσεις μπορούν να γίνουν. Το ίδιο το κειμήλιο φέρει την ταυτότητα του Αλή, εγχάρακτη στο σώμα του, καθώς και τη χρονολογία κατασκευής, το 1804.

Με βάση δύο ιστορικά επιβεβαιωμένα γεγονότα που συνέβησαν εκείνη τη χρονιά, ο συλλέκτης κάνει δύο υποθέσεις: «Είναι η χρονιά που εγκαθίσταται η πρώτη αγγλική διπλωματική αποστολή στα Γιάννενα, με πρόξενο τον Λικ. Ίσως να αποτελεί δώρο του Γεωργίου της Αγγλίας προς τον Πασά των Ιωαννίνων», λέει και προσθέτει: «Επίσης, τον Δεκέμβριο του 1803, έχει πέσει το Σούλι και ο σουλτάνος Σελίμ ο 3ος χρίζει τον Αλή Πασά Βεζίρη 4 ιππουρίδων (αλογοουρές - αντίστοιχες των αστεριών στο στρατό) και Ρούμελη Βαλεζή (διοικητή της ευρωπαϊκής Τουρκίας). Ταυτόχρονα, ο Αλή χρίζει τον γιο του Βελή της Πελοποννήσου και διευρύνει έτσι την επιρροή του σε ολόκληρη τη σημερινή ηπειρωτική Ελλάδα. Είναι πιθανό ο ίδιος ο σουλτάνος να του έκανε το δώρο αυτό».

Ο πανίσχυρος τότε πασάς ήρθε σε ρήξη με την Πύλη 15 χρόνια αργότερα, συγκρούστηκε με τον σουλτάνο και αποσύρθηκε, το 1822, στα παλιά κελιά της Μονής Αγίου Παντελεήμονα στο Νησί των Ιωαννίνων, το οποίο χρησιμοποιούσε ως εξοχική κατοικία. Εκεί δολοφονήθηκε στις 5 Φεβρουαρίου του ίδιου έτους, περιμένοντας το χαρτί της αμνηστίας. Στους ίδιους χώρους λειτουργεί σήμερα το Μουσείο Αλή Πασά και Επαναστατικής Περιόδου, που φιλοξενεί περίπου 1.000 από τα 6.000 αντικείμενα της ιδιωτικής συλλογής του Φώτη Ραπακούση.

Μεταξύ αυτών ξεχωρίζουν, εκτός από το καριοφίλι, το τσιμπούκι του Αλή Πασά, μήκους 1,62 μ., από ξύλο τριανταφυλλιάς, διακοσμημένο με δύο μεγάλα κεχριμπάρια και με απόληξη από γιουσούρι (απολιθωμένη ρίζα φυκιού), καθώς και το ασημένιο ξιφίδιο του εθνικού ευεργέτη Απόστολου Αρσάκη. Το τελευταίο αποκτήθηκε επίσης πρόσφατα και φέρει σκαλισμένο το όνομα του Αρσάκη, της ιδιαίτερης πατρίδας του, Χοτοχόβα της Β. Ηπείρου, και το έτος 1813.

Η ριζική μείωση του χρέους της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας (ΟΔΓ) και η ταχεία ανοικοδόμηση της μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο έγιναν δυνατόν, χάρη στην πολιτική βούληση των πιστωτών της, ήτοι των Ηνωμένων Πολιτειών και των βασικών δυτικών συμμάχων τους (Βρετανία, Γαλλία).

Τον Οκτώβριο του 1950, οι τρεις σύμμαχοι διατύπωσαν ένα σχέδιο στο οποίο η γερμανική ομοσπονδιακή κυβέρνηση αναγνωρίζει την ύπαρξη των χρεών στις περιόδους πριν και μετά τον πόλεμο.

Οι σύμμαχοι σε κοινή δήλωση που επισύναψαν, ανέφεραν ότι «οι τρεις χώρες συμφώνησαν σε έναν κατάλληλο διακανονισμό των απαιτήσεων προς τη Γερμανία, ούτως ώστε να μην αποσταθεροποιηθεί η χρηματοοικονομική κατάσταση της οικονομίας της μέσω ανεπιθύμητων συνεπειών ούτε να επηρεαστούν υπερβολικά τα πιθανά αποθέματα συναλλάγματος.

Οι τρεις χώρες ήταν πεπεισμένες ότι η γερμανική Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση συμμερίζεται τη θέση τους και η αποκατάσταση της γερμανικής πίστωσης υπόκειται σε κατάλληλη διευθέτηση του γερμανικού χρέους που εξασφάλιζε σε όλους τους συμμετέχοντες μια δίκαιη διαπραγμάτευση, λαμβάνοντας υπόψη τα οικονομικά προβλήματα της Γερμανίας».

Το διεκδικούμενο χρέος της Γερμανίας πριν από τον πόλεμο ανερχόταν σε 22,6 δισεκατομμύρια μάρκα με εκτοκισμό. Το χρέος μετά τον πόλεμο εκτιμήθηκε σε 16,2 δισ. μάρκα.

Στη διάρκεια της συμφωνίας του Λονδίνου στις 27 Φεβρουαρίου 1953 τα ποσά μειώθηκαν σε 7,500 δισ. μάρκα για την πρώτη περίοδο και σε 7 δισ. μάρκα για τη δεύτερη. Σε ποσοστό, αυτό αντιπροσωπεύει μείωση κατά 62,6%.

Επιπλέον, η συμφωνία προέβλεπε τη δυνατότητα αναστολής των πληρωμών για να επαναδιαπραγματευθούν οι όροι, αν συνέβαινε μια ουσιαστική αλλαγή που περιόριζε τη διαθεσιμότητα των πόρων.

Για να διασφαλιστεί ότι η οικονομία της Δυτικής Γερμανίας έμπαινε πραγματικά σε επανεκκίνηση ώστε να αποτελεί ένα κεντρικό και σταθερό στοιχείο στο ατλαντικό μπλοκ ενώπιο του ανατολικού μπλοκ, οι Σύμμαχοι πιστωτές έκαναν πολύ σημαντικές παραχωρήσεις προς τις χρεωκοπημένες γερμανικές αρχές και εταιρείες που υπερβαίνουν κατά πολύ μια απλή μείωση του χρέους.

Ξεκίνησαν με την αρχή ότι η Γερμανία θα έπρεπε να ήταν σε θέση να αποπληρώσει, διατηρώντας παράλληλα ένα υψηλό επίπεδο ανάπτυξης και βελτίωσης των συνθηκών διαβίωσης του πληθυσμού. Αποπληρωμή χωρίς να φτωχαίνει.

Για το σκοπό αυτό, οι πιστωτές δέχτηκαν:

1. ότι η Γερμανία θα πλήρωνε είτε στο εθνικό της νόμισμα, το μάρκο, είτε σε σκληρό νόμισμα (δολάρια, ελβετικά φράγκα, λίρες...).

2. ενώ στις αρχές του 1950, η χώρα εξακολουθούσε να έχει αρνητικό εμπορικό ισοζύγιο (η αξία των εισαγωγών ξεπερνούσε εκείνη των εξαγωγών), οι πιστώτριες δυνάμεις δέχτηκαν ότι η Γερμανία θα μπορούσε να μειώσει τις εισαγωγές της και να παράγει δικά της προϊόντα, αντί να τα εισάγει.

Συνεπώς, επιτρέποντας στη Γερμανία να αντικαταστήσει τις εισαγωγές αγαθών με δική της παραγωγή, οι πιστωτές συμφωνούσαν να μειώσουν τις εξαγωγές τους προς αυτή. Με το 41% των γερμανικών εισαγωγών από τη Βρετανία, τη Γαλλία και τις Ηνωμένες Πολιτείες για την περίοδο 1950-51 και με το μερίδιο των άλλων πιστωτριών χωρών που συμμετείχαν στη διάσκεψη (Βέλγιο, Ολλανδία, Σουηδία και Ελβετία), το σύνολο ανήλθε στο 66%.

3. Τρίτον, οι πιστωτές επέτρεψαν στη Γερμανία να πωλεί τα προϊόντα της στο εξωτερικό, για να επιτύχει ένα θετικό εμπορικό ισοζύγιο.

Αυτά τα στοιχεία συγκεντρώνονται στην δήλωση που αναφέρθηκε παραπάνω:

Η ικανότητα της Γερμανίας να πληρώσει τις δημόσιες και ιδιωτικές οφειλές της, δεν σημαίνει μόνο την ικανότητα να πραγματοποιεί τακτικές πληρωμές σε γερμανικά μάρκα χωρίς πληθωριστικές συνέπειες, αλλά επίσης ότι η οικονομία της χώρας μπορεί να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις της, με βάση το παρόν ισοζυγίου πληρωμών της.

Ο υπολογισμός της ικανότητας αποπληρωμής της Γερμανίας απαιτεί να αντιμετωπιστούν μερικά προβλήματα όπως:

1. η μελλοντική παραγωγική ικανότητα της Γερμανίας, ιδίως όσον αφορά την παραγωγική ικανότητα των εξαγωγών της, καθώς και η ικανότητα υποκατάστασης των εισαγωγών

2. η δυνατότητα της πώλησης των γερμανικών προϊόντων στο εξωτερικό

3. οι μελλοντικές πιθανές εμπορικές συνθήκες

4. τα δημοσιονομικά και εσωτερικά οικονομικά μέτρα που θα απαιτηθούν για την διασφάλιση πλεονάσματος (superavit) από τις εξαγωγές».

Περαιτέρω, σε περίπτωση διαφορών με τους πιστωτές, σε γενικές γραμμές, αρμόδια θα είναι τα γερμανικά δικαστήρια. Ρητά αναφέρεται ότι, σε ορισμένες περιπτώσεις, «τα γερμανικά δικαστήρια μπορούν να αρνηθούν την εκτέλεση [...] απόφασης ενός αλλοδαπού δικαστηρίου ή Αρχής διαιτησίας». Τέτοια περίπτωση είναι όταν «η εκτέλεση της απόφασης αντιτίθεται προς τη δημόσια τάξη» (σελ. 12 της Συμφωνίας του Λονδίνου).

Άλλο πολύ σημαντικό στοιχείο, η εξυπηρέτηση του χρέους προσδιορίζεται σε συνάρτηση με την ικανότητα της γερμανικής οικονομίας, λαμβάνοντας υπόψη την πρόοδο της ανοικοδόμησης της χώρας και τα έσοδα από τις εξαγωγές.

Η σχέση μεταξύ της εξυπηρέτησης του χρέους και των εσόδων από τις εξαγωγές δεν πρέπει να υπερβαίνει το 5%. Αυτό σημαίνει ότι η Δυτική Γερμανία δεν θα έπρεπε να ξοδεύει περισσότερο από το ένα εικοστό των εσόδων από τις εξαγωγές της για να εξυπηρετεί το χρέος της. Στην πράξη, μόλις το 4.2% των εσόδων της από τις εξαγωγές θα πάνε στην εξυπηρέτηση του χρέους της (αυτό το ποσοστό ανήλθε το 1959).

Έτσι και αλλιώς, δεδομένου ότι ένα μεγάλο μέρος του γερμανικού χρέους εξοφλήθηκε σε γερμανικά μάρκα, πράγμα που σημαίνει ότι η γερμανική κεντρική τράπεζα μπορούσε και εκδώσει νέο χρήμα, με άλλα λόγια, μπορούσε και έβαζε σε λειτουργία το τυπογραφείο νομίσματος (ή ρευστοποιούσε το χρέος).

Επιπροσθέτως, εφαρμόστηκε ένα εξαιρετικό μέτρο: έγινε μια δραστική μείωση των επιτοκίων, τα οποία κυμάνθηκαν μεταξύ 0 και 5%.

Τέλος, πρέπει να λάβουμε υπόψη τις δωρεές σε δολάρια των ΗΠΑ προς τη Δυτική Γερμανία: 1,17 δισ. δολάρια με το σχέδιο Μάρσαλ μεταξύ 3 Απρ. 1948 και 30 Ιουνίου 1952 (ήτοι περίπου 10 δισ. σημερινά δολάρια) συν τουλάχιστον 200 εκατομμύρια δολάρια (περίπου 2 δις σημερινά) μεταξύ 1954 και 1961, κυρίως μέσω του Διεθνούς Οργανισμού Ανάπτυξης των Ηνωμένων Πολιτειών (USAID).

Λόγω αυτών των εξαιρετικών συνθηκών, η Δυτική Γερμανία ανάκαμψε οικονομικά πολύ γρήγορα και τελικά απορρόφησε την Ανατολική Γερμανία στις αρχές της δεκαετίας του 1990.

Σήμερα είναι μακράν η ισχυρότερη οικονομία στην Ευρώπη.

Καθεστώς της 4ης Αυγούστου ονομάστηκε το δικτατορικό καθεστώς που είχε η Ελλάδα από τις 4 Αυγούστου 1936, ημερομηνία στην οποία ανακήρυξε ο Ιωάννης Μεταξάς τη δικτατορία και λειτούργησε μέχρι την κατάληψη της χώρας από τους Γερμανούς τον Απρίλιο του 1941, τρεις μήνες μετά τον θάνατο του Μεταξά.

Ο Μεταξάς διετέλεσε πρωθυπουργός από τις 13 Απριλίου του 1936 έως τις 29 Ιανουαρίου του 1941.Στη συνέχεια, πρωθυπουργός ανέλαβε ο Αλέξανδρος Κορυζής μέχρι τις 18 Απριλίου 1941.

Η πολιτική αστάθεια της μεσοπολεμικής Ελλάδας

Καθ' όλη τη διάρκεια του μεσοπολέμου, με εξαίρεση την τετραετία 1928-1932 η Ελλάδα υπέφερε από πολιτικά πάθη (πραξικοπήματα, δικτατορίες, χρεοκοπία, παλινόρθωση κλπ) Στις 26 Ιανουαρίου του 1936 διεξήχθησαν εκλογές, υπό τον εκλογικό νόμο της απλής αναλογικής (Α.Ν. 30/12/1935).

Οι εκλογές οδήγησαν σε πολιτικό αδιέξοδο καθ'ότι οι δύο μεγάλες παρατάξεις της εποχής, δηλαδή οι βενιζελικοί (Κόμμα Φιλελευθέρων, Δημοκρατικός Συνασπισμός, Παλιοδημοκρατική Ένωση Κρήτης, Αγροτικό Κόμμα Ελλάδος, Αγροτικό Δημοκρατικό Κόμμα) και οι βασιλόφρονες (Λαϊκό Κόμμα, Γενική Λαϊκή Ριζοσπαστική Ένωσις, Κόμμα Ελευθεροφρόνων, Μεταρρυθμιστικό Εθνικό Κόμμα) είχαν συγκεντρώσει 141 και 144 ψήφους αντίστοιχα. Λόγω του Εθνικού Διχασμού που αναζωπυρώθηκε από την κινηματική απόπειρα βενιζελικών αξιωματικών υπό τον Νικόλαο Πλαστήρα το 1935 οι δύο μεγάλες παρατάξεις αδυνατούσαν να έρθουν σε συνεννόηση μεταξύ τους.

Η πορεία προς τη δικτατορία

Το ΚΚΕ έπαιζε πλέον ρυθμιστικό ρόλο, μέσω του εκλογικού του σχήματος, του Παλλαϊκού Μετώπου, που διέθετε 15 έδρες. Με το πέρας των εκλογών, το ΚΚΕ διεξήγαγε διαπραγματεύσεις τόσο με το Λαϊκό κόμμα, όσο και με το κόμμα των Φιλελευθέρων. Τελικά στις 19 Φεβρουαρίου του 1936 υπογράφτηκε μυστικά το Σύμφωνο Σοφούλη-Σκλάβαινα μεταξύ των Φιλελευθέρων και του Παλλαϊκού Μετώπου.

Πρακτικώς, το σύμφωνο αυτό σήμαινε πως το ΚΚΕ και το κόμμα των Φιλελευθέρων δημιουργούσαν ένα λαϊκό δημοκρατικό μέτωπο, όπως όριζε η στρατηγική της Κομιντέρν εκείνη την περίοδο. Στις 2 Μαρτίου,έγινε η πρώτη συνεδρίαση της βουλής και οι βουλευτές έδωσαν την καθιερωμένη ορκωμοσία.

Οι βουλευτές του ΚΚΕ κατέθεσαν έγγραφο έντυπο, που ανέφερε ότι οι βουλευτές του Παλλαϊκού Μετώπου δεν δεσμεύονται από τον τυπικό όρκο, που έδωσαν. Στη δεύτερη συνεδρίαση της βουλής στις 6 Μαρτίου διεξήχθη ψηφοφορία για την ανάδειξη προέδρου της βουλής. Οι βουλευτές του ΚΚΕ, βάσει του συμφώνου Σοφούλη-Σκλάβαινα, ψήφισαν για πρόεδρο τον Σοφούλη. Ακολούθησαν έντονοι λεκτικοί διαξιφισμοί μεταξύ των βουλευτών.

Στις 5 Μαρτίου του 1936 ο Ιωάννης Μεταξάς διορίζεται υπουργός στρατιωτικών στην κυβέρνηση Κωνσταντίνου Δεμερτζή. Στις 14 Μαρτίου αναλαμβάνει υπουργός αεροπορίας και αντιπρόεδρος της κυβέρνησης. Μετά τον θάνατο του τότε υπηρεσιακού πρωθυπουργού Κων. Δεμερτζή στις 13 Απριλίου, ο βασιλιάς Γεώργιος διόρισε πρωθυπουργό τον Ιωάννη Μεταξά, γνωστό τότε οπαδό της δικτατορικής εκτροπής.

Στις 27 Απριλίου μετά τις προγραμματικές δηλώσεις του πρωθυπουργού, η βουλή έδωσε ψήφο εμπιστοσύνης στην κυβέρνηση Μεταξά με 241 ψήφους υπέρ, 16 κατά και 4 αποχές. Κατά ψήφισαν οι βουλευτές του ΚΚΕ και ο Γεώργιος Παπανδρέου. Στις 30 Απριλίου η βουλή διέκοψε πρόωρα τις εργασίες της έως τις 30 Σεπτεμβρίου, εξουσιοδοτώντας την κυβέρνηση να διοικήσει τη χώρα με νομοθετικά διατάγματα, υπό τον όρο να επιτηρείται από μία 40μελή κοινοβουλευτική επιτροπή.

Καίριο ρόλο στην άνοδο του Μεταξά έπαιξε ο θάνατος μεγάλων πολιτικών ηγετών κατά τη διάρκεια του Α' εξαμήνου του 1936 (Γεώργιος Κονδύλης, Ελευθέριος Βενιζέλος, Παναγής Τσαλδάρης, Κωνσταντίνος Δεμερτζής). Ο Μεταξάς ως πρωθυπουργός πρωτοστάτησε στις αιματηρές κινητοποιήσεις στη Θεσσαλονίκη τον Μάιο του 1936, που είχαν, ως αποτέλεσμα 12 νεκρούς και εκατοντάδες τραυματίες. Οι απεργίες και οι συγκρούσεις με την αστυνομία επεκτάθηκαν σε πολλές πόλεις της Ελλάδας.

Η επιβολή δικτατορίας

Το βράδυ (22:00) της 4ης Αυγούστου ο Μεταξάς πήγε στα Ανάκτορα για να συναντήσει τον Βασιλιά Γεώργιο. Μαζί του είχε έτοιμα τα διατάγματα για την αναστολή ορισμένων διατάξεων του συντάγματος και τη διάλυση της βουλής, με αφορμή τη γενική απεργία που είχαν κηρύξει για τις 5 Αυγούστου του '36 τα συνδικάτα, με πρόταση της ΓΣΕΕ. Το ίδιο βράδυ στο υπουργείο εξωτερικών ο Μεταξάς συγκάλεσε έκτακτο υπουργικό συμβούλιο. Παρά τις αντιδράσεις και παραιτήσεις κάποιων υπουργών ο Μεταξάς κατάφερε την αναστολή σημαντικών άρθρων του Συντάγματος και με τη στήριξη του βασιλιά εγκαθίδρυσε τη δικτατορία της 4ης Αυγούστου.Ο Μεταξάς γράφει στο ημερολόγιό του:

«Η Ελλάς έγινε από της 4ης Αυγούστου Κράτος αντικομμουνιστικό, Κράτος αντικοινοβουλευτικό, Κράτος ολοκληρωτικό. Κράτος με βάση αγροτική και εργατική, και κατά συνέπεια αντιπλουτοκρατικό. Δεν είχε βέβαια κόμμα ιδιαίτερο να κυβερνά. Αλλά κόμμα ήτανε όλος ο Λαός, εκτός από τους αδιόρθωτους κομμουνιστάς και τους αντιδραστικούς παλαιοκομματικούς». 

Φασιστικός χαιρετισμός προς τον Μεταξά

Το καθεστώς της 4ης Αυγούστου μπορεί να χαρακτηριστεί ως δεξιό αυταρχικό και ως πατερναλιστικό. Παρά τις επιρροές του από τον φασισμό και τον ναζισμό, η 4η Αυγούστου δεν ταυτίζεται πλήρως με τα καθεστώτα της ναζιστικής Γερμανίας και της φασιστικής Ιταλίας. Εξάλλου, δεν υιοθετούσε τις φυλετικές-ρατσιστικές διακρίσεις του ναζισμού (χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ότι επιτρεπόταν στους Έλληνες Εβραίους η συμμετοχή στην ΕΟΝ). Επιπλέον, σε αντίθεση με τον φασισμό και τον ναζισμό, η δικτατορία του Μεταξά δεν απέκτησε ευρεία λαϊκή βάση, παρά τις προσπάθειες της, ούτε είχε ριζοσπαστική-κινηματική βάση. Μια ακόμα σημαντική διαφορά ήταν ο αντι-ιμπεριαλιστικός λόγος του καθεστώτος και του Μεταξά.

Μια προσπάθεια να αναγνωριστεί η μεταξική δικτατορία ως λαϊκά αποδεκτή, αλλά και να εμφυσήσει την ιδεολογία της στη νεολαία ήταν η ίδρυση της Εθνικής Οργάνωσης Νεολαίας. Ως σύμβολο της Νεολαίας επιλέχθηκε ο μινωικός διπλός πέλεκυς στη λογική του "πρώτου συμβόλου όλων των ελληνικών πολιτισμών". Η ένταξη, ωστόσο, στους κόλπους της δεν υπήρξε υποχρεωτική. Αρχηγός της ΕΟΝ τοποθετήθηκε ο διάδοχος Παύλος.

Εθνικισμός και Γ΄ Ελληνικός Πολιτισμός

Ο εθνικισμός ήταν ίσως το πιο κύριο χαρακτηριστικό του καθεστώτος. Ο Μεταξάς στόχευε ακόμα σε πολιτιστική/πολιτισμική καθαρότητα με στόχο έναν νέο "Τρίτο Ελληνικό Πολιτισμό". Δημιούργησε και διέδωσε αυτή την ιδεολογία του "Γ΄ Ελληνικού Πολιτισμού", στην οποία στηρίχτηκε το κράτος της 4ης Αυγούστου. Οι οπαδοί του καθεστώτος θεωρούσαν ότι οι σύγχρονοι Έλληνες οφείλουν να είναι οι συνεχιστές του Αρχαίου (Α΄) και Βυζαντινού (Β΄) Πολιτισμού και ότι πρέπει να έχουν ως σκοπό τη φυλετική ενότητα του έθνους, καθώς και τη διατήρηση των παραδόσεων.

Το ιδανικό πολίτευμα κατά τον Μεταξά δεν ήταν η Αθηναϊκή Δημοκρατία, αλλά η στρατοκρατική Σπάρτη και η αρχαία Μακεδονία η οποία ενοποίησε πολιτικά την αρχαία Ελλάδα. Η βασική διαφορά με το Γ΄ Ράιχ έγκειται στο ότι η ιδεολογία περί «Γ΄ Ελληνικού Πολιτισμού» δε βρήκε τόσο πλατιά απήχηση στις μάζες, όσο βρήκε η εθνικοσοσιαλιστική ιδεολογία στη Γερμανία.

Μοναρχία

Η υποστήριξη της Μοναρχίας, θεωρώντας τον θεσμό ως σύμβολο εθνική ενότητας, ήταν ακόμα ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά της δικτατορίας. Ακόμα, ο Μεταξάς προσπαθούσε να προβάλει τον εαυτό του ως τη μοναδική ελπίδα σωτηρίας σε ένα διαιρεμένο έθνος, ενώ στρεφόταν εχθρικά απέναντι στον "παλαιοκομματισμό" και τις κοινοβουλευτικές τακτικές του παρελθόντος.
Λογοκρισία

Στη λογική του κοινωνικού ελέγχου, το καθεστώς προχώρησε στην επιβολή λογοκρισίας στον Τύπο, ενώ απαγόρευσε την ηχογράφηση και διακίνηση ρεμπέτικων τραγουδιών που περιείχαν ή βασίζονταν σε «ανατολίτικους» δρόμους αλλά και τραγούδια με χασικλίδικη θεματολογία όπως και κάποια σατιρικά.

Μια ακόμη μεταξική πολιτική ήταν η επιλογή υπέρ της Δημοτικής γλώσσας (σε μια μετριοπαθή βέβαια μορφή). Έτσι έγιναν βήματα για την εισαγωγή της στην εκπαίδευση. Το 1939 ανατέθηκε στον Μανόλη Τριανταφυλλίδη η έκδοση γραμματικής για τη δημοτική γλώσσα, η "Νεοελληνική Γραμματική".

Ύμνος της 4ης Αυγούστου

Είναι ευρύτατα διαδεδομένη η αντίληψη ότι το γνωστό ποίημα «Γιατί χαίρεται ο κόσμος και χαμογελάει, πατέρα;» γράφτηκε από τον λογοτέχνη Τίμο Μωραϊτίνη με σκοπό να εξυμνηθεί το καθεστώς της 4ης Αυγούστου. Σύμφωνα όμως με αφήγηση του γιου του Μωραϊτίνη, Γιώργου, αλλά και με δημοσιεύματα- διαψεύσεις του αθηναϊκού Τύπου από το 1966 έως πρόσφατα (ΑΘΗΝΑΙΚΗ, ΑΚΡΟΠΟΛΙΣ, ΜΕΣΗΒΡΙΝΗ, ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, ΕΘΝΟΣ κ.α) επρόκειτο για ποίημα αφιερωμένο στην επέτειο της 25ης Μαρτίου το οποίο η εφημερίδα Διαδοσίας, όργανο του καθεστώτος, παρουσίασε, εν αγνοία του συγγραφέα, ως ύμνο για την 4η Αυγούστου. Στη συνέχεια, γράφτηκε και μουσική για τον ύμνο, από τον αρχιμουσικό των Ενόπλων Δυνάμεων Γεράσιμο Φρεν.

Η απόδοση του "Ύμνου της 4ης Αυγούστου" στον Τίμο Μωραϊτίνη αποτελεί ιστορική ανακρίβεια. Και παραβλέπεται οτι οι ζώντες την εποχή εκείνη ιστοριογράφοι της περιόδου της 4ης Αυγούστου, δεν αποδίδουν την πατρότητα του Ύμνου στον Τίμο Μωραϊτίνη. Ούτε ο κατ' εξοχήν ιστορικός της 4ης Αυγούστου Σπύρος Λιναρδάτος, ούτε οι άλλοι βεβαίως. Ουδείς εξ' αυτών υιοθέτησε τέτοιες φήμες.[18]

Όπως διαπιστώνει κανείς το ποίημα αυτό έχει καθαρώς δοξαστικό, της 25ης Μαρτίου, χαρακτήρα και δεν μπορεί ν' αποδοθεί σ' ένα δικτατορικό καθεστώς που δεν ήρθε "ούτε για να απελευθερώσει εδάφη, ούτε να απελευθερώσει σκλάβους", ούτε του ταιριάζουν παιάνες του τύπου ΤΑΝ Ή ΕΠΙ ΤΑΣ, ή ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΟΨΗ ΤΟΥ ΣΠΑΘΙΟΥ ΤΗΝ ΤΡΟΜΕΡΗ, όπως αναφέρει το ποίημα. Τέλος, τα στάχυα δεν "αψηλώνουν" τον Αύγουστο, που έχουν ήδη θεριστεί, ούτε "τα βράχια γίνονται ανθοβούνια" μέσα στον καύσωνα και την ξηρασία. Αυτά γίνονται την άνοιξη όπου και η επέτειος της 25ης Μαρτίου. Και βεβαίως, η πατρίδα δεν έγινε πάλι μεγάλη σαν πρώτα από τη δικτατορία αλλά από την επανάσταση του 1821.

Οικονομική πολιτική

Το καθεστώς προσπάθησε να εφαρμόσει ένα είδος κορπορατισμού, απαγορεύοντας τις απεργίες και νομοθετώντας υπέρ της παραχώρησης κάποιων οικονομικών και εργασιακών δικαιωμάτων από τους εργοδότες στους εργαζομένους (όπως βελτίωση των συνθηκών εργασίας, κατώτατος μισθός κτλ).

Ακόμα, θεωρώντας το παλιο φιλελεύθερο (λιμπεραλιστικό) κράτος ως αποτυχημένο, εφάρμοσε προστατευτικές οικονομικές πολιτικές.
Διώξεις

Σφοδρός αντικομμουνισμός

Κύριο γνώρισμα της Δικτατορίας της 4ης Αυγούστου ήταν ο σφοδρός αντικομμουνισμός. Εξάλλου η επιβολή της στηρίχθηκε στην "κομμουνιστική απειλή". Η δίωξη του κομμουνισμού υπήρξε συστηματική και απέβλεπε στην εξαφάνιση του. Την εξόντωση των κομμουνιστών ανέλαβε το νεοϊδρυθέν Υφυπουργείο Ασφαλείας, επικεφαλής του οποίου ήταν ο Κωνσταντίνος Μανιαδάκης.

Η δικτατορία καταδίωξε το ΚΚΕ, βασανίζοντας τα μέλη του με πρωτόγνωρες μεθόδους (ρετσινόλαδο, καυτερή πιπεριά, πάγο, φάλαγγα, ευνουχισμός ακόμα και πετάλωμα) και δολοφονώντας άλλα ακόμα και με εκπαραθυρώσεις. Δολοφονήθηκαν από τη δικτατορία της 4ης Αυγούστου οι κομμουνιστές Χρήστος Μαλτέζος, Νίκος Βαλιανάτος, Μήτσος Μαρουκάκης, Λύσανδρος Μηλιαρέσης, Στέφανος Λασκαρίδης, Παύλος Σταυρίδης και άλλοι.

Ο Μήτσος Μαρουκάκης, αρχισυντάκτης του Ριζοσπάστη, πετάχτηκε από την ταράτσα της Γενικής Ασφάλειας Πειραιά στις 13 Οκτώβρη 1936, ο γηραιός συνδικαλιστής Νίκος Βαλιανάτος εκπαραθυρώθηκε από την Ειδική Ασφάλεια Αθηνών στις 9 Αυγούστου 1938 και ο τσαγκάρης Στέφανος Λασκαρίδης εκπαραθυρώθηκε επίσης από την Ειδική Ασφάλεια Θεσσαλονίκης στις 31 Γενάρη 1938 και οι δολοφονίες τους αποδόθηκαν από την Ασφάλεια σε αυτοκτονία. Πάντως δεν υπήρχε κάποιος οργανωμένος σχεδιασμός για μαζικές εκτελέσεις των κομμουνιστών όπως για παράδειγμα συνέβαινε στην Ισπανία του Φράνκο.

Το καθεστώς από την πρώτη κιόλας μέρα έκλεισε τον Ριζοσπάστη και έκανε το πρώτο κύμα συλλήψεων. Τον Σεπτέμβριο του 1936 συνέλαβε και φυλάκισε τον Νίκο Ζαχαριάδη στην Κέρκυρα στην περιβόητη Ακτίνα Θ'. Μέχρι τα μέσα του 1938 συνέλαβε σχεδόν όλη την ηγεσία του ΚΚΕ. Στις φυλακές της Ακροναυπλίας που λειτούργησαν από την άνοιξη του 1937 φυλάκισε την μεγαλύτερη ομάδα κομμουνιστών, περίπου 600 άτομα. Επίσης εκτόπισε στα μικρά νησιά Αη Στράτη, Ανάφη, Φολέγανδρο, Κίμωλο, Γαύδο και αλλού πολλά στελέχη και μέλη του ΚΚΕ. Στα τέλη του 1939 ελάχιστα μέλη του ΚΚΕ είχαν παραμείνει ασύλληπτα. Το ΚΚΕ ουσιαστικά δεν υπήρχε.

Ο Μεταξάς, ο ίδιος φανατικός αντικομμουνιστής, είχε συσπειρώσει γύρω του μερικούς από τους πιο ακραίους αντικομμουνιστές, όπως τον Κωνσταντίνο Μανιαδάκη, απότακτο ταγματάρχη του 1923, τον Θεόδωρο Σκυλακάκη, επίσης απότακτο ταγματάρχη του 1923, τον Κώστα Κοτζιά, τον Ι. Διάκο και άλλους. Επιπλέον, η δικτατορία είχε στείλει ορισμένα κορυφαία στελέχη της Ασφάλειας (μεταξύ άλλων τον Σπύρο Παξινό) στη Γκεστάπο στη ναζιστική Γερμανία για εκπαίδευση στη δίωξη και αντιμετώπιση του Κομμουνισμού.

Το καθεστώς ενίσχυσε το νομικό του οπλοστάσιο με νέους νόμους, όπως το νόμο 117/1936 "περί μέτρων προς καταπολέμησιν του Κομμουνισμού". Σύμφωνα με τα στοιχεία του Υφυπουργείου Ασφαλείας 47.000 κομμουνιστές υπέβαλαν "δηλώσεις μετανοίας και αποκήρυξης του κομμουνισμού" μέχρι το 1940, ενώ οι συλληφθέντες ανέρχονταν σε 50.000 περίπου.

Δημιουργία πλαστού ΚΚΕ

Στα τέλη του 1939 ο Μανιαδάκης κατασκεύασε την Προσωρινή Διοίκηση του ΚΚΕ με ηγετικά στελέχη του κόμματος που είχαν προσχωρήσει στο καθεστώς, όπως ο Μιχάλης Τυρίμος και ο Μανώλης Μανωλέας. Μάλιστα, η Προσωρινή Διοίκηση εξέδιδε και δικό της πλαστό Ριζοσπάστη και κατάφερε να συσπειρώσει στους κόλπους της αρκετά μέλη του ΚΚΕ. Παράλληλα, όμως, υπήρχε και η παλιά ηγεσία του ΚΚΕ, η λεγόμενη Παλαιά Κεντρική Επιτροπή με καθοδήγηση των Πλουμπίδη-Σιάντου, η οποία εξέδιδε δικό της Ριζοσπάστη.

Στα μέσα του 1939 κατ' εντολήν του φυλακισμένου Ζαχαριάδη, το μέλος του Πολιτικού Γραφείου Γιάννης Μιχαηλίδης υπέγραψε δήλωση μετανοίας και αποφυλακίστηκε από την Κέρκυρα για να ξεκαθαρίσει το κόμμα από τους χαφιέδες και να βοηθήσει στην ανασυγκρότησή του.

Όμως μπλέχτηκε στα δίχτυα της ασφάλειας και εντάχθηκε στην Προσωρινή Διοίκηση με αποτέλεσμα και ο Ζαχαριάδης να υποστηρίξει την Προσωρινή Διοίκηση σαν την πραγματική καθοδήγηση του ΚΚΕ. Οι αλληλοκατηγορίες των δύο καθοδηγήσεων αποπροσανατόλισαν πλήρως τα μέλη του ΚΚΕ, δημιουργώντας μια άνευ προηγουμένου σύγχυση. Η κατάσταση ξεκαθάρισε μόνο προς τα τέλη του 1941, όταν δημιουργήθηκε η Νέα Κεντρική Επιτροπή από τα εξόριστα στελέχη που δραπέτευσαν από τους τόπους κράτησής τους.

Διώξεις συνδικαλιστών και δημοκρατικών πολιτών

Το καθεστώς προχώρησε ακόμα σε διώξεις και μη κομμουνιστών, συνδικαλιστών, πολιτικών αντιπάλων του, διαφωνούντων και δημοκρατικών πολιτών, προχωρώντας συχνά στο μέτρο της εκτόπισης σε νησιά του Αιγαίου, κάνοντας χρήση του βενιζελικού νόμου του 1929 "περί Ιδιωνύμου Αδικήματος". Οι διώξεις πήραν τεράστιες διαστάσεις, παλιοί συνδικαλιστές, εκπαιδευτικοί και δημόσιοι υπάλληλοι απολύθηκαν και διώχθηκαν. Καλλιεργήθηκε το πνεύμα της καταδόσεως υπόπτων και καθιερώθηκε τότε για πρόσληψη σε δημόσιες υπηρεσίες και για είσοδο σε στρατιωτικές σχολές το "πιστοποιητικό κοινωνικών φρονημάτων".

Τα πολιτικά κόμματα απαγορεύτηκαν, οι πολιτικοί εξορίστηκαν ή τέθηκαν σε κατ' οίκον περιορισμό, τα συνδικάτα διαλύθηκαν ενώ οι βασανισμοί ήταν καθημερινό φαινόμενο στα αστυνομικά τμήματα. Οι συνθήκες διαβίωσης των εξόριστων ήταν τόσο άσχημες ώστε μερικοί πέθαναν από αρρώστιες ή ταλαιπωρίες. Ανάμεσα σε αυτούς συγκαταλέγεται και ο πρώην πρωθυπουργός Ανδρέας Μιχαλακόπουλος.

Χαρακτηριστικό της τρομοκρατίας είναι ότι η ΓΣΕΕ διαλύθηκε και αναπληρώθηκε από την Εθνική Συνομοσπονδία με πρόεδρο τον ίδιο τον υπουργό εργασίας. Επιπλέον με βασιλικά διατάγματα πέτυχε η εκλογή του Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος να γίνεται από τον Βασιλιά.

Κάψιμο βιβλίων

Μία από τις πρώτες πράξεις της δικτατορίας ήταν το κάψιμο των προοδευτικών βιβλίων που κατασχέθηκαν από τα βιβλιοπωλεία, πρακτορεία και σπίτια συλληφθέντων. Τα βιβλία που κάηκαν σε δημόσιους χώρους από μέλη φασιστικών οργανώσεων, στελέχη του καθεστώτος και πληρωμένων ατόμων ήταν Ελλήνων και ξένων συγγραφέων. Εκτός από τα έργα των Μαρξ, Ένγκελς, Λένιν, Πλεχάνωφ και άλλων κλασικών του μαρξισμού κάηκαν και έργα των Γκόρκυ, Ντοστογιέφσκι, Τολστόι, Γκαίτε, Δαρβίνου, Φρόυντ, Ανατόλ Φράνς, Μπέρναρ Σω, Παπαδιαμάντη, Καζαντζάκη, Καρκαβίτσα, Κορδάτου και άλλων. Σε εφημερίδες της 16ης Αυγούστου 1936 διαβάζουμε:

"Η Εθνική Φοιτητική Νεολαία Πειραιώς προβαίνουσα εις την εξαφάνισιν δια πυράς ολοκλήρου σειράς κομμουνιστικών εντύπων την προσεχή Κυριακήν και ώραν 8μμ και εν τη πλατεία Πασαλιμανίου Πειραιώς προσκαλεί άπαντας τους εθνικόφρονας νέους, όπως προσέλθουν εν τη πλατεία Τερψιθέας 7μμ ίνα εν σώματι μεταβούν και συμμετέχουν εις την τελετήν'.

Η έννοια του κομμουνιστικού εντύπου ήταν πολύ πλατιά και ερμηνευόταν από το καθεστώς κατά το δοκούν. Συμπεριλαμβάνονταν σε αυτά ακόμα και σχολικά βιβλία όπως "Τα Ψηλά Βουνά" του Ζαχαρία Παπαντωνίου. Στο κάψιμο των βιβλίων και στη δίωξη των ιδεών το καθεστώς της 4ης Αυγούστου αντέγραφε επακριβώς τα χιτλερικά πρότυπα.

Μειονότητες - Πολιτικοί κρατούμενοι

Επίσης, στον τομέα των μειονοτήτων, το καθεστώς προσπάθησε να επιβάλλει τη χρήση της ελληνικής γλώσσας σε δημόσιους αλλά και ιδιωτικούς χώρους, με κυριότερα θύματά του τους σλαβόφωνους πληθυσμούς και τους Σλαβομακεδόνες. Δεν υιοθετήθηκε όμως κάποιο σχέδιο μαζικής εξόντωσης ή εκτοπισμού, όπως συνέβη με ανάλογα καθεστώτα στην Ευρώπη.

Ένα από τα μελανότερα σημεία της Δικτατορίας της 4ης Αυγούστου, τρεις μήνες μετά τον θάνατο του Ι. Μεταξά, ήταν η παράδοση όλων των πολιτικών κρατουμένων στους κατακτητές Γερμανούς και Ιταλούς, με αποτέλεσμα πολλοί από αυτούς να εκτελεστούν αργότερα από τους κατακτητές κατά τη διάρκεια της κατοχής
Εξωτερική πολιτική

Στον τομέα της εξωτερικής πολιτικής, ο Μεταξάς προσπάθησε να ισορροπήσει μεταξύ της Αγγλίας, η οποία ήταν η κυρίαρχη ναυτική δύναμη της Μεσογείου και προς την οποία άλλωστε στρέφονταν οι συμπάθειες του βασιλιά, και της Γερμανίας, με το ολοκληρωτικό καθεστώς της οποίας υπήρχε ιδεολογική συνάφεια, αλλά και στενότατοι οικονομικοί δεσμοί.

Φαίνεται, όμως, ότι ήδη από το 1939 η Ελλάδα είχε ευθυγραμμιστεί απόλυτα με τους Βρετανούς, οι οποίοι αποδέχονταν την ουδέτερη στάση της Ελλάδας εξαιτίας της αδυναμίας τους να της παράσχουν ουσιαστική στρατιωτική υποστήριξη.Χαρακτηριστικό παράδειγμα των στενών σχέσεων που υπήρχαν μεταξύ των δύο κυβερνήσεων είναι το γεγονός ότι ο Μεταξάς πρότεινε το 1938 στην αγγλική κυβέρνηση τη σύναψη αμυντικής συμμαχίας, την οποία η αγγλική κυβέρνηση αρνήθηκε διπλωματικά αφού δεν είχε λόγο να αμφιβάλλει σχετικά με την στάση της Ελλάδας σε επικείμενο πόλεμο.

Αντίθετα, με τη γερμανική κυβέρνηση οι σχέσεις ήταν τυπικές, αφού η Ελλάδα είχε πολλά οφέλη από τις οικονομικές επενδύσεις των Γερμανών. Σημαντικό ρόλο στις διπλωματικές σχέσεις των δύο χωρών διαδραμάτισε και η στάση της Ιταλίας, λόγω των συνεχών προκλήσεων. Το γεγονός της βύθισης της Έλλης σηματοδότησε το τέλος των φιλικών σχέσεων με τις δυνάμεις του Άξονα.

Επίσης, σημαντική παράμετρος της εξωτερικής πολιτικής του καθεστώτος υπήρξε και η συνέχιση των καλών σχέσεων και της προσέγγισης με την Τουρκία, η οποία είχε αρχίσει από τα έτη πρωθυπουργίας του Ελευθερίου Βενιζέλου. Ένας πρόσθετος λόγος που συνέβαλλε σε αυτήν την πολιτική ήταν και η ιταλική παρουσία στα Δωδεκάνησα και το Αιγαίο.