Navi Voice

Ο αρχαίος Μινωικός πολιτισμός, ένας από τους πρώτους της Ευρώπης, είχε ισχυρές πολεμικές παραδόσεις και δεν ήταν τόσο ειρηνικός, όσο γενικά θεωρείται μέχρι σήμερα. Αυτό ισχυρίζεται ο Βρετανός ερευνητής δρ Μπάρι Μολόι του Τμήματος Αρχαιολογίας του βρετανικού πανεπιστημίου Σέφιλντ, που εξέδωσε και σχετική ανακοίνωση.

Ο Βρετανός αρχαιολόγος, που εδώ και χρόνια έχει συμμετάσχει σε ανασκαφές και μελετά τους ανθρώπους της Εποχής του Χαλκού στην Κρήτη, θεωρεί ότι ο πόλεμος αποτελούσε καθοριστικό γνώρισμα της Μινωικής κοινωνίας και βασικό συστατικό της ταυτότητας των Μινωιτών ανδρών.

Ο Μολόι -που έκανε και σχετική δημοσίευση στο ετήσιο περιοδικό της Βρετανικής Αρχαιολογικής Σχολής Αθηνών- πιστεύει ότι έχει εντοπίσει ένα εντυπωσιακό αριθμό ενδείξεων βίας στα σύμβολα και στα ευρήματα της προϊστορικής Κρήτης. Όπως αναφέρει, τα όπλα και η πολεμική κουλτούρα έβρισκαν την έκφρασή τους ποικιλοτρόπως στα ιερά των Μινωιτών, στους τάφους τους, στους οικισμούς και στις αποθηκευτικές κρύπτες τους, καθώς επίσης στα διάφορα είδη που φορούσαν στο σώμα τους κατά την εκτέλεση των διοικητικών καθηκόντων τους, στις γιορτές τους και για την προσωπική διακόσμησή τους.

«Πολύ λίγες ήσαν οι σφαίρες κοινωνικών σχέσεων στην Κρήτη που δεν είχαν μια πολεμική συνιστώσα, μέχρι και τα σύμβολα που χρησιμοποιούσαν στη γραφή τους», κατά τον Βρετανό ερευνητή. Όπως επισημαίνει, όταν ανακαλύφθηκε ο Μινωικός πολιτισμός πριν από περίπου ένα αιώνα, θεωρήθηκε τότε μια ειρηνική κοινωνία, όπου οι πολεμιστές και η βία δεν έπαιζαν σημαντικό ρόλο.

Όπως, τονίζει, «αν και αυτή η ουτοπική αντίληψη δεν έχει επιβιώσει μετά τις σύγχρονες έρευνες, συνεχίζει παρόλα αυτά να παραμένει στο υπόβαθρο και να αναδύεται στα σύγχρονα κείμενα και στη λαϊκή κουλτούρα με απρόσμενη συχνότητα».

Θα ήταν περίεργο, πρόσθεσε, μια πολύπλοκή κοινωνία, όπως η Μινωική, που έλεγχε τόσους πλουτοπαραγωγικούς πόρους και εμπορευόταν με ισχυρές δυνάμεις όπως η Αίγυπτος, να είχε εξελιχθεί σε ένα πλαίσιο ειρηνικής ισότητας και συνεργασίας.

Η μελέτη του Μινωικού Πολιτισμού (περίπου 2700 έως 1420 π.Χ.) υπό το φως των πρόσφατων επιστημονικών αναλύσεων για το πολεμικό στοιχείο στις προϊστορικές κοινωνίες γενικότερα, αποκαλύπτει, κατά τον Μολόι, ότι στην πραγματικότητα «οι ιδεολογίες του πολέμου είχαν διαποτίσει τη θρησκεία, την τέχνη, τη βιοτεχνία, την πολιτική και το εμπόριο, και οι κοινωνικές πρακτικές που αφορούσαν τις πολεμικές παραδόσεις, ήσαν καταφανώς ένα δομικό συστατικό του τρόπου που η (Μινωική) κοινωνία εξελίχθηκε και έβλεπε τον εαυτό της».

Πολεμικά αθλήματα, όπως άλματα πάνω από τους ταύρους, οι διαγωνισμοί πυγμαχίας, και πάλης, το κυνήγι και οι μονομαχίες είναι μερικές από αυτές τις ενδείξεις, όπως αναφέρει. Επίσης επισημαίνει την εύρεση σπαθιών και άλλων όπλων μέσα σε ιερά, τάφους και σπίτια, τις σκηνές κυνηγιού όπου οι άνδρες φέρουν ασπίδες και κράνη, την ανακάλυψη σφραγίδων που φέρουν πάνω τους το σχήμα διαφόρων όπλων και πολεμιστών, την χρησιμοποίηση ποικίλων συμβόλων όπλων στη Μινωική γραφή που δεν έχει ακόμα αποκωδικοποιηθεί κ.α.

Κατά τον Μολόι, μάλιστα, οι Μυκηναίοι υιοθέτησαν τον Μινωικό τρόπο πολέμου, όσον αφορά τον οπλισμό, τις τεχνικές της μάχης και τις σχετικές νοοτροπίες - ιδεολογίες. «Στην πραγματικότητα, στην Κρήτη είναι που πρέπει να αναζητήσουμε την καταγωγή εκείνων των όπλων, τα οποία επρόκειτο να κυριαρχήσουν στην Ευρώπη έως τον Μεσαίωνα, όπως των σπαθιών, των μεταλλικών τσεκουριών, των ασπίδων, των δοράτων και πιθανώς ακόμα και των πανοπλιών».

Όσον αφορά την ανακάλυψη λίγων οχυρωμένων τοποθεσιών στην προϊστορική Κρήτη (κάτι που έχει ενισχύσει την αντίληψη περί ειρηνικής Μινωικής κοινωνίας), σύμφωνα με τον Βρετανό αρχαιολόγο μάλλον η κακοτράχαλη μορφολογία του εδάφους του νησιού θεωρήθηκε συνήθως επαρκής για την άμυνά της, γι’ αυτό, άλλωστε, όπως αναφέρει, έχουν βρεθεί λίγες μόνο ενδείξεις αρχαίων μαχών.

Η ιστορία του Σκραμπλ, ενός από τα δημοφιλέστερα παιχνίδια στον κόσμο, ξεκίνησε πριν από πολλές δεκαετίες. Το εφηύρε ένας αμερικανός αρχιτέκτονας, ο Άλφρεντ Μόσερ Μπατς, ο οποίος όταν απολύθηκε το 1931 σκέφτηκε να ασχοληθεί με τη μεγάλη του αγάπη, τα επιτραπέζια παιχνίδια. Παρατήρησε πως όλα τα παιχνίδια δεξιοτήτων, όπως τον σκάκι, είναι αρκετά απαιτητικά για τον μέσο παίκτη.

Έτσι αποφάσισε να εφεύρει ένα καινούριο, που θα βασίζεται στις γνώσεις αλλά και στην τύχη. Προς το τέλος του 1931 είχε συλλάβει την κεντρική ιδέα του παιχνιδιού που ονόμασε Λέξικο. Μία συλλογή γραμμάτων, με τα οποία οι παίκτες έπρεπε να σχηματίζουν λέξεις. Η αξία του κάθε γράμματος προέκυψε με βάση τη συχνότητα εμφάνισής του στο πρωτοσέλιδο της εφημερίδας New York Times. Το 1933 η αίτηση του Μπατς για την κατοχύρωση της εφεύρεσής του απορρίφθηκε, ενώ και οι μεγαλύτεροι κατασκευαστές παιχνιδιών της εποχής αρνήθηκαν την υλοποίηση της ιδέας.

Τα επόμενα πέντε χρόνια, κατασκεύασε μόνος του περίπου 200 αντίγραφα, τα οποία πούλησε σε συγγενείς και φίλους. Το 1938 σκέφτηκε να προσθέσει στο παιχνίδι έναν πίνακα, πάνω στον οποίο θα τοποθετούνταν τα γράμματα με τη λογική ενός σταυρόλεξου, μετονομάζοντας το «Λέξικο» σε «Criss-Crosswords» (διαγωνο-σταυρόλεξο στα ελληνικά). Και αυτή η παραλλαγή, όμως, δεν είχε καλύτερη τύχη. Μετά τις απανωτές απορρίψεις, ο Μπατς αποφάσισε να ξαναγίνει αρχιτέκτονας.

Κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, το Σκραμπλ παρέμεινε στο συρτάρι του, ως το 1948, οπότε τον πλησίασε ο Τζέιμς Μπρούνοτ. Ήταν ένας από τους πρώτους παίχτες του Criss-Crosswords και πίστευε στην εμπορική αξία του παιχνιδιού. Ανέλαβε, λοιπόν, τη μαζική παραγωγή του, δίνοντας στον Μπατς ένα ποσό από κάθε πώληση. Κάποιες τελευταίες παρεμβάσεις κρίθηκαν απαραίτητες από τον Μπρούνοτ. Ξανασχεδίασε τον πίνακα των τετραγώνων, απλούστευσε τους κανόνες, του έδωσε νέο όνομα και την 1η Δεκεμβρίου του 1948 έλαβε το δίπλωμα ευρεσιτεχνίας για το Σκραμπλ.

Το εμπορικό σήμα κατοχυρώθηκε 15 μέρες αργότερα. Το πρώτο εργαστήριο του Μπρουνότ στήθηκε στο σαλόνι του σπιτιού του στο Νιούταουν του Κονέκτικατ. Προμηθεύονταν τα επιμέρους κομμάτια από διάφορους κατασκευαστές και τα συναρμολογούσαν οι ίδιοι. Αρχικώς παρήγαγαν 18 παιχνίδια την ημέρα, τυπώνοντας ένα - ένα τα γράμματα στα ξύλινα τετράγωνα. Κατά τη διάρκεια του 1949 πούλησαν 2.251 παιχνίδια, χάνοντας 450 δολάρια στην παραγωγική διαδικασία. Με αυτό τον τρόπο συνέχισαν και τα επόμενα χρόνια, χάνοντας σημαντικούς οικονομικούς πόρους.

Το 1952 ήταν έτοιμοι να εγκαταλείψουν την προσπάθεια. Εκείνη τη χρονιά, ο Τζακ Στράους, πρόεδρος του «Macy», ενός από τα μεγαλύτερα πολυκαταστήματα στον κόσμο, γνώρισε στις διακοπές του το Σκραμπλ κι ενθουσιάστηκε. Αποφάσισε να το προωθήσει και μέσα σ' ένα χρόνο το Σκραμπλ άρχισε να πουλά 6.000 κομμάτια την εβδομάδα.

Μη μπορώντας να ανταποκριθεί στη ζήτηση, ο Μπρουνότ πούλησε τα δικαιώματα στην κατασκευάστρια εταιρία «Selchow and Righter», μία απ' αυτές που είχαν απορρίψει παλαιότερα το παιχνίδι. Το 1953 η τρέλα του Σκραμπλ «κυρίευσε» την Αυστραλία, όπου το λάνσαρε η J.W. Spear & Sons. Το 1968 η αυστραλιανή εταιρία αγόρασε τα δικαιώματα για όλο τον κόσμο, τα οποία από το 1994 βρίσκονται στην κατοχή της Mattel Inc..

Το πρώτο Πρωτάθλημα Σκραμπλ διοργανώθηκε το 1991 στο Λονδίνο. Ο Τζέιμς Μπρουνότ δεν ζούσε για να πάρει αυτή την ικανοποίηση. Πέθανε τον Οκτώβριο του 1984, σε αντίθεση με τον Άλφρεντ Μπατς, που έφυγε από τη ζωή τον Απρίλιο του 1993, απολαμβάνοντας ως τα βαθιά του γεράματα το παιχνίδι που ο ίδιος είχε εφεύρει.

Όταν ο Κολοκοτρώνης πολεμούσε στην Πελοπόννησο, είχε μαζί του κι έναν καλόγερο από το Άγιον Όρος, τον Μιχάλη Φούντα, που έκανε για δέκα άντρες στη μάχη.

Κάποτε βρέθηκε περικυκλωμένος από τους Αρβανίτες. Φυσικά πολέμησε σαν λιοντάρι, σκότωσε αρκετούς με τη χαντζάρα του, αλλά στο τέλος αναγκάστηκε να υποκύψει και πιάστηκε αιχμάλωτος.

Οι Αρβανίτες, βέβαια, γιόρτασαν το γεγονός. Όταν όμως ο Γέρος του Μοριά έμαθε για την αιχμαλωσία του λυπήθηκε κατάκαρδα. Αποφάσισε τότε να τον ελευθερώσει με έναν πολύ έξυπνο τρόπο. Πρόσταξε μερικά από τα παλικάρια του να συλλάβουν κάποιον «αξιωματικό» του εχθρού, ώστε να μπορέσουν να τον ανταλλάξουν με τον Φούντα.

Πραγματικά, δύο ημέρες αργότερα έπεσε στα χέρια τους ο αγάς Κιαμήλ, που διοικούσε σχεδόν ολόκληρη τη στρατιά. Αμέσως, ο Κολοκοτρώνης ζήτησε την ανταλλαγή του. Ο Αρβανίτης όμως ξαφνιάστηκε, γιατί δεν φανταζόταν ότι ήθελαν να τον ανταλλάξουν με έναν καλόγερο... φουστανελά και όχι με εκατό αιχμαλώτους.

Τότε ο Γέρος του Μοριά – σύμφωνα με τα όσα χαρακτηριστικά γράφει ο συγγραφέας και δημοσιογράφος Τάκης Νατσούλης στο βιβλίο του «Λέξεις και Φράσεις Παροιμιώδεις» του είπε χαμογελώντας:

«Τα ράσα δεν κάνουν τον παπά, αγά μου! Κι εγώ τον Μιχάλη Φούντα δεν τον αλλάζω με χίλιους σαν κι εσένα».

Αν και η επιστήμη έχει προχωρήσει σε σημαντικές διαπιστώσεις ως προς θέματα που έχουν να κάνουν με τον πλανήτη μας, αλλά και το σύμπαν που τον περιβάλλει, υπάρχουν μερικά θέματα για τη Γη, που μπορεί να μας... διαφεύγουν.

Πάνε πολλά χρόνια από τότε που εγκαταλείφτηκε η ιδέα πως η Γη είναι επίπεδη και ίσως οι περισσότεροι από εμάς να πιστεύουμε ότι γνωρίζουμε πλέον τις βασικές επιστημονικές γνώσεις για τον πλανήτη μας, μέσα από τον απλό δρόμο της παρατήρησης των φυσικών στοιχείων.

Νομίζετε πως ξέρετε τα πάντα για τη Γη; Ε λοιπόν υπάρχουν κάποια στοιχεία που κατά πάσα πιθανότητα δεν είχατε σκεφτεί πως μπορεί να ισχύουν...

1. Η Γη δεν είναι στρογγυλή!

Αν και η Γη είναι σφαιρική, εντούτοις, λόγω των βαρυτικών δυνάμεών της, δεν αποτελεί έναν τέλειο κύκλο. Στην πραγματικότητα, υπάρχει ένα εξόγκωμα γύρω από τον ισημερινό λόγω αυτού του γεγονότος. Η πολική ακτίνα της Γης είναι 3.949.99 μίλια, ενώ η ακτίνα του Ισημερινού είναι 3.963.34 μίλια.

2. Η ονομασία «Earth» προέρχεται από τους Αγγλοσάξονες και την λέξη Erda

Όλοι οι υπόλοιποι πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος έχουν πάρει το όνομά τους από έναν ελληνικό ή ρωμαϊκό Θεό, εκτός από τον πλανήτη μας. Η αγγλική λέξη «Earth» προέρχεται από την αγγλοσαξονική λέξη Erda, που σημαίνει «έδαφος» ή «χώμα» και πιστεύεται ότι είναι 1.000 ετών. Κατά ειρωνικό τρόπο, ο πλανήτης μας καλύπτεται κατά 71% από νερό και είναι ο μόνος πλανήτης που γνωρίζουμε σε ολόκληρο το σύμπαν που έχει αυτό το πολύτιμο συστατικό σε υγρή μορφή.

3. Η μέρα δεν έχει 24 ώρες!

Οι άνθρωποι συχνά ισχυρίζονται ότι δεν... υπάρχουν αρκετές ώρες μέσα στην ημέρα και έχουν δίκιο! Δεν υπάρχουν καν 24. Καλά ακούσατε. Ο πραγματικός χρόνος που χρειάζεται ο πλανήτης για να περιστραφεί γύρω από τον άξονά του, είναι 23 ώρες 56 λεπτά και 4 δευτερόλεπτα. Πρόκειται γι' αυτό που ονομάζεται αστρική ημέρα. Η ηλιακή ημέρα, ο χρόνος δηλαδή που χρειάζεται ο ήλιος για να επιστρέψει στο ίδιο σημείο επί του μεσημβρινού, ποικίλλει τόσο πολύ, όσο 16 λεπτά όλο το χρόνο, λόγω της θέσης του στην τροχιά του.

4. Η Γη είναι ο μόνος πλανήτης με τεκτονικές πλάκες

Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι η Γη αποτελείται από 7 μεγάλες πλάκες, που μετακινούνται σε διαφορετικές κατευθύνσεις έως και 4 ίντσες ανά έτος. Όταν συγκρούονται η μια με την άλλη, σύμφωνα με τη θεωρία, δημιουργούνται τα βουνά. Όταν απομακρύνονται μεταξύ τους σχηματίζονται οι κοιλάδες. Επίσης, αν λάβουμε υπόψη την τρομακτική πλευρά αυτού του γεγονότος, οι πλάκες αυτές και η σύγκρουσή τους, αποτελούν την αιτία για την οποία προκαλούνται οι σεισμοί και τα ηφαίστεια. Τα καλά νέα είναι ότι όλη αυτή η δραστηριότητα, επιτρέπει στον άνθρακα που είναι ουσιαστικής σημασίας για την ίδια την ύπαρξή μας, να ανακυκλωθεί και να αναπληρωθεί, επιτρέποντας στη ζωή όπως την ξέρουμε να συνεχίζεται.

5. Η Γη είχε έναν δίδυμο πλανήτη που ονομαζόταν «Θεία»

Οι επιστήμονες πιστεύουν τώρα ότι κάποτε δεν ήμασταν μόνοι μας σε τροχιά γύρω από τον Ήλιο. Η Γη είχε ένα «δίδυμο» πλανήτη με το μέγεθος του Άρη που ονομαζόταν «Θεία» και ήταν 60 μοίρες είτε μπροστά είτε πίσω (όπως το βλέπει κανείς) από τον πλανήτη μας. Ένα απόγευμα, περίπου 4.533 δισεκατομμύρια χρόνια πριν, ο πλανήτης «Θεία», συνετρίβη με τη Γη. Το μεγαλύτερο μέρος αυτού του πλανήτη απορροφήθηκε, αλλά ένα μεγάλο κομμάτι του, συνδυασμένο με υλικά από τον πλανήτη μας, δημιούργησε τη Σελήνη. Ο λόγος που οι επιστήμονες πιστεύουν κάτι τέτοιο είναι επειδή η Σελήνη είναι ασυνήθιστα μεγάλη για έναν πλανήτη του δικού μας μεγέθους και έχει μεταλλικά ισότοπα παρόμοια με αυτά της Γης.

6. Η μυστηριώδης και (σχεδόν) τέλεια τροχιά της Σελήνης

Μιλώντας για τη Σελήνη υπάρχουν και μερικά πράγματα που δεν γνωρίζουμε με σιγουριά. Για παράδειγμα, το κέντρο της Σελήνης είναι 6.000 πόδια πιο κοντά στη Γη, κάτι το οποίο θα έπρεπε να προκαλέσει στην τροχιά της μεγαλύτερη αστάθεια, αλλά η τροχιά της είναι σχεδόν τέλεια κυκλική. Η Σελήνη καλύπτεται με μια σκόνη που περιέργως μυρίζει σαν μπαρούτι, παρόλο που αποτελείται από εντελώς διαφορετικά υλικά. Επίσης, ενώ δεν υπάρχει «σκοτεινή πλευρά» του φεγγαριού, η βαρυτική δύναμη της Γης έχει κάνει τη Σελήνη να επιβραδύνει έτσι ώστε να περιστρέφεται μόνο μία φορά κατά τη διάρκεια ενός μηνός (αυτό αναφέρεται και ως «συγχρονισμένη περιστροφή») – γι' αυτό κιόλας μόνο μία πλευρά της σελήνης «βλέπει» προς τη Γη. Επιπλέον, είναι μια αρκετά απίστευτη σύμπτωση το ότι ο Ήλιος συμβαίνει να είναι 400 φορές μεγαλύτερος από τη Σελήνη, αλλά και 400 φορές μακρύτερα από τη Γη, με αποτέλεσμα να φαίνεται στον ουρανό πως έχουν το ίδιο μέγεθος.

7. Πάνω από το 90% των ωκεανών παραμένει ανεξερεύνητο

Μπορεί να γνωρίζουμε πολλά για το φεγγάρι και στον Άρη, αλλά η αλήθεια είναι πως μόλις πρόσφατα αρχίσαμε να εξερευνούμε τους απέραντους ωκεανούς μας. Στην πραγματικότητα, λιγότερο από το 10% των απέραντων, βαθιών μπλε θαλασσών μας έχουν εξερευνηθεί. Ο ωκεανός περιέχει το 97% του νερού μας και το 99% του ζωικού βασιλείου. Ενώ έχουμε εντοπίσει 212.906 θαλάσσια είδη, υπάρχουν πιθανώς 25 εκατομμύρια ακόμη για τα οποία δεν γνωρίζουμε τίποτα.

8. Η ψυχρότερη θερμοκρασία που καταγράφηκε ποτέ ήταν -89,2 βαθμοί Κελσίου

Η Ανταρκτική είναι η ψυχρότερη ήπειρος της Γης. Η χαμηλότερη φυσική θερμοκρασία που έχει καταγραφεί ποτέ στην Γη ήταν −89,2°C στον ρωσικό Σταθμό Βοστόκ στην Ανταρκτική, στις 21 Ιουλίου 1983. Αντιθέτως, το πιο ζεστό σημείο στη Γη καταγράφηκε στις 13 Σεπτεμβρίου, 1922 στο El Azizia της Λιβύης, όπου το θερμόμετρο έφτασε τους 57 βαθμούς Κελσίου.

9. Το υψηλότερο σημείο στη Γη δεν είναι το όρος Έβερεστ

Είναι αλήθεια, ότι είναι ένα από τα πιο διάσημα βουνά του κόσμου και στα 8.848 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, θεωρείται η κορυφή του κόσμου. Ωστόσο, λαμβάνοντας υπόψη ότι σήμερα γνωρίζουμε πως η Γη δεν είναι απολύτως στρογγυλή, οποιοσδήποτε ή οτιδήποτε κατά μήκος του ισημερινού είναι ελαφρώς πιο κοντά στα αστέρια. Αυτό σημαίνει ότι παρότι το όρος Chimborazo στο Εκουαδόρ είναι μόλις 6.268 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, ακριβώς επειδή βρίσκεται πάνω σε ένα «φούσκωμα», είναι τεχνικά πιο μακριά από το κέντρο της Γης, δηλαδή πολύ ψηλότερο από το Everest!